4 Juni 2020_De toekomst van het nieuwe C2000-systeem, het onlangs gelanceerde gesloten communicatienetwerk van de Nederlandse hulp- en veiligheidsdiensten, zou wel eens in grote mate bepaald kunnen worden door de zorgen over het groeiende Amerikaans-Chinese conflict en geopolitieke belangen … De introductie van het nieuwe systeem geeft ook enig inzicht in hoe China erin is geslaagd invloed te verwerven op hightechmarkten en producten die verband houden met de nood- en veiligheidsdiensten van Westerse landen.

In 2015 besloot de Nederlandse regering het originele en verouderde C2000-systeem te vernieuwen. Een van de gekozen leveranciers werd Hytera Communications, een Chinees bedrijf dat de professionele netwerkcommunicatietechnologie van de drie gangbare standaarden in zijn portfolio heeft: TETRA (Trans European Trunked Radio), DMR (Digital Mobile Radio) en PDT (Police Digital Trunking / China).

Hytera is in staat om een uitgebreide productlijn aan te bieden – van eindapparatuur tot systemen en totaaloplossingen, inclusief alle vereiste soft- en hardware. De onderneming is opgericht in 1993 en is een belangrijke leverancier van het Chinese ministerie van Openbare Veiligheid. In 2017 won het zijn eerste grote Europese project door het C2000-contract met Nederland binnen te halen, een deal ter waarde van 100 miljoen EUR. De andere geselecteerde C2000-leveranciers werden 2Way & Eurofunk, respectievelijk uit het VK en Duitsland.

Hytera Communications

Rond dezelfde tijd werd het Chinese bedrijf, net als Huawei, steeds meer onder de loep genomen door de Amerikaanse regering. Deze speciale aandacht voor Hytera werd veroorzaakt door het feit dat Motorola, de wereldleider in de markt voor professionele mobiele radio (PMR), in maart 2017 een rechtszaak tegen de Chinese onderneming had aangespannen wegens diefstal van intellectuele eigendom en knowhow. Het Amerikaanse bedrijf breidde vervolgens zijn klacht op 30 juli 2018 uit met beschuldigingen dat Hytera ook de broncode van Motorola Solutions’s software onrechtmatig had gekopieerd naar de broncode die werd gebruikt in Hytera-producten, wat natuurlijk in strijd is met de Amerikaanse auteursrechtwetten.

In datzelfde jaar werd de Chinese onderneming op de zwarte lijst van Trump gezet, wat inhield dat Amerikaanse bedrijven geen chips of onderdelen meer aan Hytera konden leveren. In oktober 2019 besloot de Trump-regering tot een volledige Hytera ban: sinds die tijd is het Amerikaanse bedrijven, federale en lokale overheden of organisaties verboden om apparatuur van het Chinese bedrijf af te nemen.

De Nederlandse minister van Justitie en Veiligheid, de heer Grapperhaus, informeerde op 12 februari 2019 in antwoord op vragen van nerveus geworden parlementsleden dat een aanvullende beoordeling zou worden uitgevoerd met betrekking tot de veiligheidsrisico’s van het betrekken van Hytera bij C2000, nadat een eerdere beoordeling in de zomer van 2018 geen onoverkomelijke belemmeringen had geconstateerd. De introductie van het C2000-systeem werd daardoor voor onbepaalde tijd uitgesteld. In april 2019, 6 maanden voor het Amerikaanse totaalverbod, concludeerde de Nederlandse regering dat Hytera een laag veiligheidsrisico zou vormen en dat de lancering van het nieuwe C2000 systeem aanvang 2020 doorgang zou kunnen en moeten vinden.

Hytera Mobilfunk

De redenen voor de lage risicobeoordeling van Hytera waren waarschijnlijk drievoudig:

1. de leveranties zouden worden verzorgd door Hytera Mobilfunk, een dochteronderneming van Hytera Communications, die onder Duits recht, management en merknaam opereert. De Nederlandse inlichtingendienst en experts op het gebied van IT-systemen waren van mening dat deelname van het in Duitsland gevestigde Hytera Mobilfunk een laag risico op misbruik door de Chinese staat zou opleveren. Hytera Mobilfunk is het voormalige Rohde & Schwarz (R&S) Professional Mobile Radio GmbH (RSPMR), een Duitse leider in Tetra-technologie en #2 achter Motorola. Het werd rond 2010 te koop aangeboden door R&S. Het internationale elektronicaconcern gespecialiseerd in elektronische testapparatuur achtte RSPMR niet langer een kernactiviteit. Een adviesbureau deed naar verluidt de voorselectie voor R&S en Hytera dook op als ideale kandidaat: het beschikte niet over de belangrijkste Tetra (systeem) knowhow die RSPMR bezat, maar had bijv. wel de mogelijkheid om terminals te vervaardigen, hetgeen het Duitse bedrijf ontbeerde. Bovendien kon RSPMR via Hytera toegang krijgen tot de aanzienlijke professionele Chinese radiomarkt in de Volksrepubliek, waarvoor de Chinese communistische regering haar eigen standaard genaamd PDT had ontwikkeld, waaraan Hytera zich als eerste Chinese bedrijf had geconformeerd. Vervolgens wist Hytera een aandeel van ~ 70% in de binnenlandse PDT markt op te bouwen. Omgekeerd kon het Chinese bedrijf via RSMPR, een vertrouwde Duitse leider op de Tetra-markt, eindelijk de Europese markt penetreren. Kortom, in 2012 leek het een match made in heaven … Samengevoegd zouden de gecombineerde bedrijven zich wereldwijd als leverancier van totaaloplossingen kunnen presenteren, met software- en systeemkennis, stemapplicatieapparatuur en basisstations en terminals. In maart 2012 verwierf Hytera het Duitse bedrijf voor -volgens geruchten- slechts enkele miljoenen euro (!!), waarbij de Chinezen garanties afgaven om het lokale management en personeelsbestand intact te houden. Het Chinese hoofdkantoor zou alleen de technologie roadmap bepalen… In mei 2017 voltooide Hytera opnieuw een acquisitie, deze keer van de Sepura Group PLC, het Britse bedrijf en # 3 in de Tetra-markt … Als gevolg daarvan groeide Hytera plotsklaps uit tot de voornaamste concurrent van Motorola met een sterke aanwezigheid in Europa …
2. Het originele C2000-systeem was dringend aan vervanging toe. Het was hoogstwaarschijnlijk uiterst vatbaar voor aanvallen van staatshackers en de functionaliteit van het systeem voldeed niet meer aan de moderne tijd. Verdere vertraging van de introductie van het nieuwe C2000 zou nog grotere veiligheidsrisico’s met zich meebrengen en de Nederlandse politie en hulpdiensten in de toekomst ernstig kunnen belemmeren in hun werkzaamheden. Het nieuwe C2000-systeem werd en wordt misschien beschouwd als een tijdelijke, tussenoplossing: een toekomstige versie zou mogelijk alle Chinese technologie kunnen uitsluiten, hoewel dit niet duidelijk door de overheid is verkondigd.
3. De risicobeoordeling van de Nederlandse regering concludeerde voorts dat de expertise van Hytera Mobilfunk en het Duitse management het mogelijk zouden maken om op professionele en onafhankelijke wijze de door de Nederlandse overheid vereiste kwaliteitsverbeteringen te implementeren, bewaken en beheersen, nadat het bedrijf zich bewust was geworden van een aantal gevoeligheden in Nederland en elders in de wereld over zijn Chinese eigenaars. De “made in Germany” branding stond voor kwaliteit, vertrouwen en betrouwbaarheid. Het is onwaarschijnlijk dat Hytera de aanbesteding van de Nederlandse overheid zou hebben verkregen zonder deze Duitse branding van haar dochteronderneming.

Hytera Mobilfunk’s kwetsbaarheid

Het Nederlandse rapport wees op twee mogelijke kwetsbaarheden in de zgn   “spraaknetwerktoepassingen” ontwikkeld door Hytera China en beval passende maatregelen aan. Diepgaand technisch onderzoek uitgevoerd door een Nederlands IT-auditbedrijf zei dat alle functies van de applicaties transparant waren. Er waren geen aanwijzingen dat er door Hytera China “backdoors” waren ingebouwd in de producten van Hytera Mobilfunk, maar volgens de Nederlandse minister zou “de beveiligingsrijpheid” van Mobilfunk moeten worden verbeterd.

Er werden afspraken gemaakt over strikte compartimentering tussen de Chinese eigenaar en het Duitse ontwikkel-, productie- en managementteam en proces. Er werd ook een meldplicht ingesteld bij eventuele wijzigingen daarvan. Grapperhaus verzekerde de betrokken parlementsleden dat er periodiek audits zouden plaatsvinden van de managementprocessen van Hytera Mobilfunk GmbH, waarbij de daadwerkelijke uitvoering van deze overeenkomsten zou worden getest. Er werd ook bepaald dat de ontwikkeling van bovengenoemde twee kritieke applicaties, oorspronkelijk gemaakt door Hytera China, zou moeten worden getransfereerd naar Hytera Mobilfunk GmbH in Duitsland.

Last but not least zou Nederland te allen tijde het recht hebben en behouden om inspecties uit te voeren op de broncode van de applicaties. Bij de eerste audit werden geen overtredingen m.b.t. de broncode geconstateerd. Met Hytera Mobilfunk GmbH werd overeengekomen dat de broncode van de twee door Hytera China ontwikkelde applicaties als open source-code zou worden gepubliceerd.

Het gevaar van toenemende internationale spanningen

In het rapport werd ook gewezen op het risico van toenemende internationale spanningen, die een versterkte bedreiging zouden kunnen vormen voor het Security Operations Center en het Police Reporting Service Centre, waarin werd gesteld dat in overleg met de NCTV (de Nederlandse antiterrorismeorganisatie) aanvullende veiligheidsmaatregelen zouden kunnen worden getroffen, inclusief de isolatie van C2000 indien absoluut vereist ….

Welnu, dit blog heeft uitgebreid de verslechterende relatie tussen de VS en China beschreven alsmede de prominente rol van hightech in deze context. De kille oorlog is intussen op de wereld neergedaald, zie ook https://www.mijngroeve.nl/nl/geschiedenis/vs-china-de-kille-oorlog/ Met China is het niet langer meer business as usual. De EU, met voorop leiders als Merkel en Rutte, heeft jarenlang een groot debat over de vraag of er grenzen (moeten) zijn aan de handel met een communistisch land onder leiding van een autocratisch regime, dat systematisch hackt en spioneert en geen neigingen tot politieke hervorming vertoont, vermeden. Hightechbedrijven zoals Huawei en Hytera werden hartelijk ontvangen en boden geavanceerde technologie en apparatuur voor extreem lage prijzen. Maar betalen de EU en Nederland nu niet het volle pond, omdat ze strategische afhankelijkheden hebben gecreëerd die moeilijk aan te passen zijn in een snel veranderende internationale omgeving?

De problemen met het nieuwe C2000

De overstap naar het nieuwe C2000-systeem werd uiteindelijk in de loop van januari 2020 voltooid. De Nederlandse media hebben melding gemaakt van ernstige problemen met het nieuwe systeem. Die problemen doen zich vooral voor wanneer gebruikers schakelen tussen netwerkmasten, zo wordt gezegd. Bepaalde spraakapplicaties werken ook niet goed, zo gaat het gerucht. Het ministerie heeft daarom “de nazorgperiode” voor het vernieuwde systeem verlengd. Uiterlijk op 1 juli 2020 moeten de problemen zijn opgelost en het systeem volledig functioneel zijn en foutloos werken …

Om redenen van nationale veiligheid wordt het publiek niet geïnformeerd over de exacte aard van de problemen met het systeem. Zijn ze gerelateerd aan de uitrusting die door Hytera werd geleverd, aan de twee mogelijke kwetsbaarheden die eerder in het rapport van 2019 zijn genoemd? Of aan de extra veiligheidsprocedures die moesten worden geïmplementeerd om Hytera-apparatuur acceptabel te maken? Of staan de problemen volledig los van Hytera (Mobilfunk)?

Hytera’s rechtzaak

Los van bovenstaande vragen zou de Nederlandse regering zich grote zorgen moeten maken om de recente ontwikkelingen rondom Hytera Communications. Het bedrijf met wereldwijd ~ 9000 werknemers en een jaarlijkse omzet van $ 1,2 miljard, wordt geconfronteerd met een frontale Amerikaanse storm. Motorola’s Amerikaanse rechtszaak tegen de Chinese onderneming heeft onlangs geresulteerd in een unaniem oordeel van een Amerikaanse jury, uitmondend in een toekenning van $ 345,8 miljoen aan schadeloosstelling aan Motorola Solutions en $ 418,8 miljoen aan boete, te voldoen door Hytera.

De jury bepaalde dit voorjaar dat Hytera deze bedragen zou moeten betalen voor het stelen van bedrijfsgeheimen van Motorola en vanwege inbreuk op auteursrechtelijk beschermde softwarecode bij het ontwikkelen van de meeste van haar draagbare DMR-radio’s (digitale mobiele radio). Hytera heeft gezegd het vonnis te zullen aanvechten. Ondertussen aast Motorola Solutions op een permanent gerechtelijk bevel dat Hytera zou verbieden om een groot deel van zijn portfolio van draagbare DMR-radio’s wereldwijd te verkopen, zo blijkt uit de langlopende rechtszaak tussen de bedrijven.

Tijdens de rechtszaak erkenden de advocaten van Hytera dat drie voormalige Motorola-medewerkers zich toegang verschaften tot meer dan 7.000 Motorola-documenten voordat ze elk in 2008 vertrokken en zich bij Hytera voegden. De advocaten van Hytera beschreven de drie ingenieurs als ‘verrotte appels’ die met niemand anders bij Hytera de DMR-handelsgeheimen en software afkomstig van Motorola zouden hebben gedeeld. Hytera beweert dat het verzoek van Motorola Solutions tot een algeheel verkoopverbod buitensporig is. “In feite zoekt Motorola een breed bevel dat Hytera volledig op de knieën moet krijgen – een verzoek dat veel verder gaat dan wat in gelijkwaardige gevallen normaliter ondersteund wordt”, aldus de Hytera-verdediging.

Hytera: terugtocht naar China?

De zaak klinkt enigszins vergelijkbaar met die van Micron tegen de Taiwanese halfgeleider foundry UMC en zijn geheugen JV genaamd Fujian Jinhua. https://www.mijngroeve.nl/nl/geschiedenis/america-first-vs-china-first-2/ Laatstgenoemde heeft haar activiteiten gestaakt en UMC wacht, in tegenstelling tot Hytera, nog steeds op de uitspraak. In een aanverwante ontwikkeling hebben Hytera America en Hytera Communications America (West) vorige week hun faillissement aangevraagd, een stap die het bedrijf beschreef als een “routinematige financiële herstructurering om financiële problemen aan te pakken die verband houden met lopende geschillen en de impact van de COVID-19-pandemie over haar Amerikaanse activiteiten “.

In een reactie daarop heeft Motorola Solutions een verklaring afgegeven waarin het stelt dat deze faillissementsaanvragen van de in de Verenigde Staten gevestigde dochterondernemingen van Hytera Communications de lopende verzoeken om een verbod op de verkoop van een groot deel van Hytera’s DMR-productportfolio, niet zou afremmen. In april 2020 heeft bovendien een rechter van het Britse Hooggerechtshof een verzoek tot beslaglegging van Motorola Solutions ingewilligd waarbij maar liefst $345,7 miljoen in activa van Hytera Communications en haar dochteronderneming Sepura’s in Engeland en Wales zijn bevroren: Hytera verklaarde echter dat de uitspraak haar niet zou beletten normale bedrijfsactiviteiten te verrichten binnen het VK …

De grote vraag voor Nederland is of deze ontwikkelingen impact (zullen) hebben op de bedrijfsvoering en toekomst van Hytera Mobilfunk, een volle dochter van Hytera Communications, alsmede op het net gelanceerde C2000 systeem. Loopt Mobilfunk het risico slachtoffer te worden van Motorola’s gerechtelijke acties? Kan Mobilfunk nog steeds als een onafhankelijke eenheid functioneren en haar producten leveren en onderhouden? Zal Hytera Communications zich genoodzaakt zien haar activiteiten onder de Amerikaanse pressie te beperken tot China? De Nederlandse regering kan opnieuw in een lastige pakket terechtkomen, vergelijkbaar met de discussies over de Huawei 5G-deelname en de ASML EUV-exportlicentie: Den-Haag kan door de aanhoudende Amerikaanse druk gedwongen worden (strategische) keuzes te maken …

VK: Huawei U-turn

De Britse regering lijkt de realiteit van de Kille Oorlog onder ogen te willen zien. Lezers van dit blog zullen niet verbaasd zijn over de recente aankondiging van premier Boris Johnson, die in zijn hoedanigheid van burgemeester van Londen Huawei nog enthousiast promootte als de ideale kandidaat om de hoofdstad in 2020 tot slimste stad ter wereld te maken, maar nu als premier zijn regeringsfunctionarissen heeft opgedragen een plan te ontwikkelen dat het aandeel van Huawei in de Britse 5G markt uiterlijk in 2023 tot nul zal terugbrengen. zie ook https://www.mijngroeve.nl/nl/geschiedenis/huawei/

Het is een ommezwaai versus de eerdere positie van het VK waarin het nog steeds een (beperkte) rol van Huawei in de periferie van het 5G-netwerk toestond. Het laten vallen van Huawei is een harde Amerikaanse voorwaarde voor een handelsovereenkomst met de VS en voor de voortzetting van de informatie-uitwisseling tussen de inlichtingendiensten van beide landen. Johnson heeft deze week plotsklaps aangedrongen op een D10, een groep van 10 democratische landen (G7 & Australië, Zuid-Korea en India), om alternatieven voor Huawei te ontwikkelen, een idee waar deze blog ook eerder op wees, zij het in iets andere vorm …. zie https://www.mijngroeve.nl/nl/geschiedenis/boris-huawei-besluit-volgt-angela/ https://www.mijngroeve.nl/nl/geschiedenis/5g-vs-vk-europa-go-dutch/

Mijngroeve.nl voorspelde vorig jaar dat de opportunistische Johnson niet zou terugdeinzen om Huawei op te offeren als dat nodig zou zijn om de relatie met de VS te redden. De EU is om verschillende redenen daartoe minder bereid, met name omdat de manoeuvreerruimte van Duitsland beperkt is. De Duitse economie / export is te afhankelijk geworden van China, terwijl Huawei een prominente rol heeft mogen spelen in 3G & 4G op Duitse bodem, en naar verwachting op zijn minst nog steeds zal worden gebruikt in de “niet-kritieke delen” van het 5G-netwerk van Duitsland, net zoals in Nederland …. Maar zullen Duitsland en de EU volharden in het innemen van een middenpositie tussen de VS en China of uiteindelijk de lijn van het VK gaan volgen in de voortrazende Chilly War ?

EU: verkeerde beoordelingen

EU-functionarissen en media zijn te gefixeerd op Trump en zijn voortdurende strapatsen om de grotere context van de Kille Oorlog aan het publiek uit te leggen. China wordt door het volledige Amerikaanse Congres gezien als een systeemrivaal en de campagne tegen bedrijven als Huawei en Hytera heeft de volledige steun van Democraten en Republikeinen. In feite is het Congres in veel opzichten de Amerikaanse President al voorbijgestreefd in zijn China-beleid: het persoonlijke doel van Trump was om een handelsovereenkomst te bereiken gericht op de landbouw, waardoor hij de kans zou krijgen om het als een grandioze overwinning aan zijn “base” te presenteren. ” Maar regeringsfunctionarissen rond Trump en Congresleden hebben vanaf het begin steeds de veel bredere geopolitieke strijd voor ogen gehad. Zelfs ambtenaren onder de regering-Obama en toenmalige congresleden hebben de Europese regeringen gewezen op de gevaren van het werken met bedrijven als Huawei en Hytera … Geen enkele Amerikaanse politicus begrijpt of waardeert de liefde van Europa voor Huawei …

Europa en Nederland hebben ervoor gekozen die (vroege) waarschuwingen te negeren. Het afluisterschandaal van de NSA onder Obama moet een grote rol hebben gespeeld in de Europese opvattingen en standpunten. In een ideale wereld zou de EU voor haar kritieke (digitale) infrastructuur niet afhankelijk zijn van de VS noch China. Dit veronderstelt dat Europese leiders proactief alternatieven zouden hebben uitgewerkt of zouden hebben voorkomen dat bedrijven die van cruciaal belang worden geacht voor de nationale veiligheid niet in Chinese of Amerikaanse handen zouden vallen. Rutte noch Merkel, noch de rest van de EU hebben enige moeite gedaan in deze richting, de verkoop van Rhode en Schwarz’s Professional Mobile Radio GmbH aan Hytera is weer een typisch voorbeeld … Dat de EU niet leeft in een ideale wereld is deels te danken/wijten aan haar eigen leiders, niet alleen aan de daden van Trump of Xi Jinping.

China’s algehele strategie

Hoewel ik geen twijfel heb over de integriteit en intenties van Hytera’s Mobilfunk Duitse management, kunnen de overnames van Hytera niet los worden gezien van de strategische ambities van communistisch China, zoals bijv. geformuleerd in het “made in China 2025” -plan en de “Belt and Road Initiatives” enz. Hytera’s expansie valt samen met deze overheidsinitiatieven, die tot doel hebben commerciële, digitale en maritieme verbindingen met Europa en Azië op te bouwen rond dominante Chinese bedrijven en entiteiten. De Chinese regering heeft stimulansen gegeven om het concurrentievermogen van China in het buitenland sterk te vergroten. Hytera heeft van deze gunstige omstandigheden gebruik gemaakt door veelbelovende bedrijven over te nemen, vergelijkbaar met wat Huawei heeft gedaan. Geloven dat het allemaal wordt gedreven door nobele ideeën over vrije markt principes gebaseerd op wederkerigheid of door volstrekt autonome directiebesluiten zonder de zegen van of betrokkenheid door de CCP, is uiterst naïef gebleken.

Vragen voor Holland & Europa

Er is nog een ander aspect van zaken doen met Chinese hightechbedrijven dat in Europa niet veel publieke aandacht heeft gekregen. Huawei, Hytera en HiKvision zijn alle belangrijke leveranciers van het beveiligingsapparaat in China, wat de CCP’s voortdurende greep op de macht vergemakkelijkt. In de nasleep van de George Floyd-tragedie in Amerika hebben EU-ambtenaren en Europese burgers – begrijpelijkerwijs – ernstige bezorgdheid geuit over het ongebreidelde racisme en de bedreigingen voor democratische instellingen in de VS. Maar moeten we ons niet evenredig veel of nog meer zorgen maken over de ontwikkelingen in China en Hong Kong?

Vandaag is het 4 juni 2020, we herinneren ons allemaal (??) waartoe de CCP in staat was op 4 juni 1989. De vertegenwoordigers van de EU zijn veel minder moedig en aanwezig om een ​​sterk en duidelijk standpunt in te nemen tegenover Xi Jinping’s China ter verdediging van de waarden en beginselen waarvoor Europa staat. De CCP test voortdurend hoe ver ze kan gaan in binnen-en buitenlands beleid zonder door de EU bekritiseerd of bestraft te worden. Zelfs vandaag de dag lijkt de belangrijkste pre-occupatie van de Hoge Vertegenwoordiger van Buitenlandse Zaken, dhr. Borrell, de investeringsovereenkomst met China te zijn, die gepland staat voor later dit jaar, terwijl de vrijheden van Hong Kong steeds meer met de voeten worden getreden. Is het niet nogal ironisch dat, terwijl de nodige Europeanen en EU-functionarissen in het openbaar hun zorgen over de staat van de Amerikaanse democratie luidkeels lopen te verkondigen, veel EU-lidstaten tegelijkertijd accepteren dat ze nog steeds worden bevoorraad voor hun grote infrastructurele projecten door Chinese hightechbedrijven wiens producten een zeer prominente rol spelen in de onderdrukking van de democratie in de VRC en Hong Kong?

Met andere woorden, bereiken we niet de grenzen van de integratie en onderlinge afhankelijkheid van twee verschillende (rivaliserende) systemen en waardensets? Of zijn er volgens onze Europese leiders geen beperkingen in de (handels)relatie met China? Moet er geen groter openbaar debat en bewustzijn zijn over deze eventuele grenzen? Willen we Huawei- en Hytera-soaps in de toekomst vermijden? Europa hoeft de VS niet blindelings of klakkeloos te volgen in zijn China-beleid, maar hoe gaan we om met die steeds killere Kille Oorlog?

Mijnheer Rutte, mevrouw Merkel en de EU: maak alstublieft uw standpunt eens duidelijk.

PS: het laatste nieuws is dat de geplande EU-China-top van september 2020 in Leipzig officieel is uitgesteld “vanwege het Corona-virus”. Het geeft de EU nog een laatste kans om een “robuuste China-strategie” uit te werken… https://www.mijngroeve.nl/nl/geschiedenis/europa-china/