image: © Thompson & Carla Freeman, 2009: No copyright infringement intended. All rights belong to their respective copyright owners

23 Feb 2019_De 1400km lange grens tussen China en Noord-Korea wordt gevormd door 2 rivieren, de Yalu en de Tumen. De daadwerkelijke scheidslijn tussen China en Noord-Korea loopt dikwijls dwars door deze rivieren en over of langs de eilanden of zandbanken in deze waterwegen. In totaal zijn er maar liefst 468 zandbanken annex eilanden in de Yalu  en in de  Tumen, waarvan sinds 1962 Noord-Korea er 280 in bezit heeft, China 187 en Rusland 1.  China erkent niet in alle gevallen de Noord-Koreaanse soevereiniteit over deze eilanden, maar die  onenigheid is uit het oogpunt van  communistische broederliefde tot nu toe onder het tapijt geschoven.

China is voor Noord-Korea de deur naar de buitenwereld. De grens kent een 15-tal overgangen, bestaande uit vaak eenvoudige spoor- of verkeersbruggen, waarvan de meeste werden aangelegd door de Japanners in de jaren ’30-40 van de vorige eeuw. De bekendste bevindt zich aan de grens tussen Dandong en Sinuiju: via deze spoorwegovergang reist de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un per trein naar Beijing. 60 tot 70% van het handelsverkeer tussen China en Noord-Korea verloopt via Dandong. Mocht Noord-Korea zich meer openen naar de buitenwereld, dan zal de spoorweg daarbij eerst een prominente rol gaan spelen. Het wegennet in Noord-Korea verkeert in deplorabele staat.

In Juni 1994 legde ik een aantal van de grensovergangen vast: wat volgt is een impressie van hoe het in 1994 was en hoe het er anno 2019 uitziet, waarbij ik ondermeer gebruikmaak van Google Earth info. China is tegenwoordig niet altijd even happig meer op Westerse pottenkijkers langs de grens met Noord-Korea en Google’s streetview is niet beschikbaar in de beide landen.

Ik begin deze serie met de grensovergangen in de Tumen-delta nabij Hunchun, in het hoge noorden van de Chinese provincie Jilin.

Hunchun: de grensovergang bij Shuaiwanzi, 1994

Zo’n 20km ten westen van Hunchun-stad stuit ik op een oude, oorspronkelijk door de Japanners in de jaren’40 aangelegde verkeersbrug. De brug bij Shuaiwanzi is niet langer in gebruik, maar fungeert nu als toeristische attractie. Tegen betaling van 1 yuan mag ik de brug oplopen, al probeert een druk gebarend vrouwtje me wel van fotograferen af te houden. Tegen bijbetaling mag ik daarna gelukkig mijn gang gaan. Opvallend is de zeer lage waterstand van de Tumen, hier moet je al wadend door de rivier de overkant kunnen bereiken. Halverwege de brug hangt een ketting en een waarschuwing niet verder te gaan. Volgens de lokale bevolking is tijdens de Koreaanse oorlog in de jaren ’50 van de vorige eeuw de brug gedeeltelijk ontmanteld uit vrees voor een Amerikaanse invasie. De brug is nooit in volle glorie hersteld, aan Noord-Koreaanse kant ontbreekt een meterslang stuk in het midden.

Ter linkerzijde van deze brug vallen de peilers van een Japanse spoorwegbrug te ontdekken. Na de Japanse invasie van Mantsjoerije in 1931 vechten Japan en Rusland felle grensconflicten uit op Chinees grondgebied. Volgens sommigen wordt na een van die gevechten eind jaren ’30 het staal en alle bielzen bij Shuaiwanzi door Russische troepen meegenomen.

Status Shuaiwanzi brug anno 2019

Al meer dan 10 jaar proberen de Chinezen de Noord-Koreanen -vergeefs- te bewegen om een spoorwegverbinding tussen Hunchun en Hunyung-ri station aan Noord-Koreaanse kant tot stand te brengen, waardoor Hunchun en zijn achterland in ieder geval zou worden aangesloten op het -vervallen- Noord-Koreaanse spoorwegnet. De brugverbinding zou moeten worden gebouwd bij Shuaiwanzi nabij de restanten van de ontmantelde Japanse spoorbrug. De totale afstand van de spoorlijn zou minder dan 7km bedragen, waarvan zo’n 3.5km in Noord-Korea.

Deze spoorwegverbinding is nog niet tot stand gekomen. Voor de Noord-Koreanen lijkt deze nieuwe spoorwegconnectie vooralsnog een brug te ver, de bereidheid en middelen om fors te investeren ontbreken. De VN sancties vormen momenteel ook een serieuze belemmering voor de Chinezen om dit soort grensovergangen met veel fanfare of publiceit te moderniseren. Via Google Earth valt te zien dat de Shuaiwanzi verkeersbrug nog immer kapot is, terwijl de peilers van de oude Japanse spoorwegbrug onveranderd boven het rivierwater uit tornen.

De enige Chinese spoorwegverbinding over de Tumen rivier blijft dus de oude spoorwegbrug bij de stad Tumen, zo’n 70km ten noordwesten van Hunchun (zie grensgevallen #3 volgende week).

Hunchun: grensovergang en het Noord-Koreaanse schiereiland bij Shatuozi, 1994

Mijn volgende bestemming ligt zo’n 10km ten westen van Hunchun en betreft de verkeersverbinding met Noord-Korea bij Shatuozi. De Chinees-Noord-Koreaanse grens neemt hier een bijzondere wending. Direkt voor de oever van Shatuozi bevindt zich een van de grotere zandbanken annex eilanden in de Tumen rivier . Dit “schiereiland” is Noord-Koreaans grondgebied en ligt bijna vast aan China! De grens loopt niet langer door de rivier maar langs de zuidkant van het eiland. De verkeersverbinding baant zich eerst vanuit China over dit Noord-Koreaanse eilandje een weg naar de Tumen rivier, dan pas volgt de brug aan Noord-Koreanse zijde over het water. Ik mag zo’n 40 meter de weg oplopen bij Shatuozihangdao (Shatuozixiadao), de Chinese entree tot het Noord Koreaans grondgebied, en het word mij zowaar toegestaan een foto te nemen van de douanepost. Net voordat ik de weg oploop komt een eenzame Chinese truck gevuld met hout mij tegemoet rijden, voor de rest is het hier oorverdovend stil.

Status Shatuozi grensovergang anno 2019

De Chinezen zinnen al jaren op een nieuwe, moderne snelweg/brug bij Shatuozi, waardoor deze kant van de oever verbonden zal worden met de Chinese G12 snelweg bij Shatuozi Highway Port. Het is er nog steeds niet van gekomen. Dit betekent dat de oude, eenbaans Japanse weg/verkeersbrug bij Shatuozi zoals door mij bezocht in 1994 nog steeds in gebruik is, er is feitelijk niets veranderd. De Noord-Koreanen hebben het schiereiland nauwelijks ontwikkeld, de gebouwen die er te vinden zijn dienen voornamelijk als grensbewaking.

Wel komen beide landen rond 2014 overeen een oudere brug (Quanhe -Wonjong brug) nabij Fangchuan, het drielandenpunt tussen China-Noord-Korea en Rusland ten zuidoosten van Hunchun, te vervangen. De oude brug is te zwak en smal voor zwaar vrachtverkeer. De nieuwe brug wordt met Chinees geld in 2016 uit de grond gestampt, al eindigt -ie in een Noord-Koreaanse zandvlakte: een verharde weg ontbreekt aan Noord-Koreaanse kant. Deze brug bij Quanhe is voor aanvang van de sancties in gebruikgenomen en vormt nu belangrijkste link tussen Hunchun en het gebied rondom Rason (Rajin) haven in Noord-Korea, zo’n 50km verderop.

Voor een bijzondere foto ( Ed Jones/Agence France-Presse) in de New York Times, 11 December 2017: de nieuwe Quanhe brug, geschoten vanaf Noord Koreaanse kant. De Tumen rivier is licht bevroren, zoals te zien links van de brug https://www.nytimes.com/2017/12/11/world/asia/china-north-korea-border.html

China claimt dat het zich strikt aan de internationale sancties tegen Noord-Korea houdt, die in 2017-2018 zijn ingesteld. Die VN maatregelen behelsen ondermeer een verbod op de invoer uit Noord-Korea van levensmiddelen en landbouwproducten, machines, elektrische apparatuur, aarde en steen, en hout en een verbod op de uitvoer naar Noord-Korea van alle industriële machines, transportvoertuigen, en de uitbreiding daarvan naar alle producten van ijzer, staal en andere metalen. Daarnaast verplichten de deelnemende landen zich tot repatriëring van alle in het buitenland werkende Noord-Koreanen.

In 2015 bedraagt de Chinese import uit Noord Korea nog meer dan 2 miljard USD. en de Chinese export meer dan 4 miljard USD. Jaarlijks boekt China een aanzienlijk handelsoverschot aangezien Noord-Korea bezijdens grondstoffen (kolen, ijzererts, zilver, hout), textiel en vis weinig te exporteren heeft. Volgens Chinese cijfers kelderen de import uit en export naar Noord-Korea in 2018 met 50% in vergelijking met 2017, resulterend in USD. 150 miljoen aan invoer en zo’n USD. 2 miljard aan uitvoer. Waaruit die handel dan nog precies zou bestaan is volstrekt onduidelijk.

De daadwerkelijk omvang van de handelsrelaties tussen beide landen blijft schimmig, er is bijvoorbeeld weinig zicht op hoeveel vanuit Rason en andere Noord-Koreaanse havens naar China en vice versa wordt verscheept. Chinese handelscijfers zijn sowieso zelden betrouwbaar als ze politiek gevoelig liggen. Ook zou Noord-Korea onlangs Chinese zeevissers tegen betaling toegang hebben verschaft tot de Noord-Koreaanse wateren: Noord-Koreaanse vis, krab en garnalen zouden weer meer op de winkelschappen in en rondom Hunchun te vinden zijn volgens sommige Westerse media.

Beijing heeft inmiddels de internationale gemeenschap publiekelijk opgeroepen om de sancties tegen Noord-Korea te versoepelen. China zegt beducht te zijn voor een nieuwe hongersnood in het buurland. Na de ontmoeting tussen Trump en Kim Jong-un in juni 2018 en de escalerende handelsoorlog tussen China en Amerika rapporteren verscheidene Westerse en Japanese journalisten een sterke toename van het Chinese vrachtverkeer over de belangrijkste grensovergangen, inclusief die bij Shatuozi en Quanhe, gebaseerd op observaties ter plekke en satellietdata.

Toerisme valt niet onder de internationale sancties: Pyongyang tolereert meer toerisme dan voorheen uit dringende behoefte aan buitenlandse valuta. Daaruit voortvloeiende inkomsten bedragen zo’n 44 miljoen USD voor Pyongyang in 2018, waarvan 80% afkomstig is van Chinese bezoekers. Het Chinese dagtoerisme zit in de lift na een dip in 2017. In januari van 2019 wagen zelfs een honderdtal nieuwsgierige Chinese pleziergangers met toestemming van Pyongyang de oversteek naar Noord-Korea over de bevroren Tumen rivier in de nabijheid van Fangchuan, ironisch genoeg op bijna eenzelfde wijze en plek als waarop in de afgelopen decennia honderden Noord-Koreanen in omgekeerde richting hun moederland hebben getracht te ontvluchten…

voor nieuws over Noord-Korea en China zie o.a

www. nknews.org en www.dailynk.com, www.38north.org, www.sinonk.com

https://beyondparallel.csis.org/Voor gedetailleerde satellietobservaties van de ontwikkelingen in Noord-Korea,

voor een Chinese kijk op de wereld, zie bijv www. globaltimes.cn, de 2018 in-en uitvoercijfers komen van een global times artikel gepubliceerd op 14 januari 2019 of zie www.chinadaily.com