Top: North Korean Propaganda Image

Paektusan in het Chinees ook wel Baitoushan genoemd heeft een zeer bijzondere, welhaast heilige betekenis voor zowel Zuid als Noord-Koreanen. Wat Mount Fuji is voor Japanners is Mt Paektu voor Koreanen. Het is de geboorteplaats van de Koreaanse voorvaderen, van de Koreaanse natie. Het is ook de plek waarvandaan volgens Noord-Koreaanse propaganda Kim Il-sung het verzet tegen de Japanners, de koloniale bezetters van Korea, in de jaren ’30 van de vorige eeuw organiseerde. De huidige Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un wordt voor het thuisfront ook voortdurend als “de Prins van Paektu” aangeprezen. Kortom, we hebben het hier over een vulkaan van mythische proporties.

Het imposante kratermeer (Tianchi) op de berg, met een omtrek van zo’n 12km, is hedentendage één van de belangrijkste toeristische attracties in noordoost China voor Chinezen en Zuid-Koreanen. D’er is alleen één klein probleempje: Paektu en het omliggende Changbai natuurreservaat liggen volgens Chinees-Noord Koreaanse grensakkoorden uit 1962 voor ongeveer de helft op Chinees grondgebied. Bovendien schromen de Chinezen niet om te beweren dat hun historische geschriften eigenlijk bewijzen dat Paektu al sinds mensenheugenis Chinees is geweest. De Chinezen vinden dat zij met de overeenkomst van 1962 al een enorme concessie aan Noord-Korea hebben gedaan. Zuid-Koreanen stellen daar fel hun eigen historische getuigschriften en bronnen tegenover waaruit in hun ogen maar een conclusie kan worden getrokken: Paektu is Koreaans. Ook nog eens een berg vol emotie en nationalistische sentimenten dus….

Ter illustratie: een historisch moment, Kim Jong-un en de Zuid-Koreaanse leider Moon Jae-in poseren aan de Noord-Koreaanse kant van Mt Paektu 20 Sept 2018 https://edition.cnn.com/2018/09/20/asia/mount-paektu-kim-jong-un-moon-jae-in-intl/index.html

Het overlijden van Kim Il-sung, de grote leider van Noord-Korea, op 8 juli 1994 leidt tot hysterische taferelen in Pyongyang, beelden van wenende Noord-Koreanen halen zelfs de Westerse TV. Zijn heengaan brengt Mt Peaktu bijna tot eruptie als we de Noord-Koreaanse media mogen geloven.
Hieronder volgt een artikeltje over Mt. Paektu dat ik in Augustus 1994 de Volkskrant aanbood na een bezoek aan de vulkaan, aan Chinese kant, midden Juni 1994. In die dagen is bijna geen Chinese toerist te vinden in het afgelegen gebied. Het stukje wordt niet actueel gevonden en krijgt daarom hier een herkansing, gevolgd door een korte uiteenzetting over recente ontwikkelingen rond deze vuurberg.

Artikel Augustus 1994

Recente ontwikkelingen rondom Mt. Paektu

De betekenis van Mt. Paektu voor beide Korea’s wordt voor de gehele wereld overduidelijk als president Moon Jae-in de eerste Zuid-Koreaan wordt die de bergtop bereikt op Noord-Koreaanse grondgebied tijdens zijn derde top met Kim Jong-un in September 2018. Starend naar het vulkaanmeer zegt Moon Jae-in iets in de trant van “ik ben altijd vastbesloten geweest om Peaktu alleen via ons grondgebied te bezoeken, niet via China. Nu is mijn wens uitgekomen.” Peaktu is in Zuid-Korea steeds meer het symbool geworden voor hen die streven naar re-unificatie.

Net zoals Mr. Son in 1994 hebben gewone Zuid-Koreanen hedentendage nog steeds niet de kans om vanaf Noord-Koreaans grondgebied de vulkaan te beklimmen, Pyongyang verleent geen visa aan Zuid-Koreaanse toeristen. Jaarlijks reizen inmiddels over een miljoen (!) bezoekers, waarvan meer dan de 70% uit Zuid-Korea afkomstig is, via China naar Paektu. Moderne wegen en goeie hotels zijn aangelegd aan de Chinese kant, inclusief een ski-resort in de Changbai regio. Kleine busjes brengen toeristen tot dicht bij de top, slechts een kleine wandeling rest om tot bij Tianchi, het hemelse kratermeer te komen. Aan de wensen van Mr. Son lijkt warempel tegemoet te zijn gekomen….

Maar niet volgens iedereen: een deel van de Zuid-Koreaanse politici en bevolking verdenkt China ervan het binnenlandse toerisme naar Paektu louter te willen ontwikkelen en stimuleren om de eigen bevolking meer bewust te maken van het cultureel historisch belang van de Changbai regio voor China om Beijing’s claim op de volledige soevereiniteit over dit gebied meer kracht bij te zetten. Ze beschuldigen de Chinezen ervan Zuid-Koreaanse bedrijven opzettelijk buiten de groei en exploitatie van de Changbai regio te houden. Het grensverdrag uit 1962 tussen China en Noord-Korea wordt door Zuid-Korea niet erkend, temeer daar eigenlijk niemand de details van dat akkoord volledig kent. Als het armlastige Noord-Korea in 2012 de Chinezen bovendien toestaat om een klein gebied rond Paektu op Noord-Koreaans territorium te ontwikkelen (ter bevordering van Noord-Koreaanse bedevaarten en Westers toerisme) gaan de alarmbellen af in Seoul.

Hoe gevoelig de soevereiniteitskwestie voor alle betroffen landen en regeringen is komen te liggen blijkt al in 2006 in de aanloop naar de zgn Aziatische Winterspelen, die in China worden gehouden. De Chinezen kiezen Mt. Paektu als de locatie om het “Olympisch vuur” af te steken, een geste die zeer slecht valt bij de buren…

China gooit meer olie op het vuur door terzelfdertijd bij de UNESCO een verzoek in te dienen om de Changbai regio, inclusief Paektu, als World Heritage Site te betitelen. UNESCO laat het Chinese verzoek wijselijk links liggen. Nationalisten in Seoul uiten daarentegen demonstratief hun afkeer van China.

Zuid-Koreaanse schaatsters maken vervolgens trots een statement bij de prijsuitreiking tijdens diezelfde Winterspelen in 2007, zwaaiend boven hun hoofd met de tekst “Mt. Paektu is ons grondgebied”

Zo zijn er door de jaren heen verschillende incidenten waarbij de gemoederen vooral in Zuid-Korea hoog oplopen. Noord-Korea laat zich nooit publiekelijk horen, maar gezien de special status die Paektu voor de Democratische Volksrepubliek Korea en vooral voor de Kim-dynastie heeft, mag men toch gevoegelijk aannemen dat Pyongyang de vulkaan en Changbai ook als Koreaans grondgebied beschouwt.

Mochten Noord en Zuid-Korea ooit herenigd raken dan lijkt het vrijwel uitgesloten dat een herenigd bewind het Chinees-Noord Koreaanse grensverdrag uit 1962 zomaar opnieuw zal onderschrijven. Het is overigens illustratief dat Beijing voor grote, interregionale economische initiatieven in de provincie Jilin zoals het bekende Tumen-delta project multilaterale samenwerking en onderhandeling actief ondersteunt en faciliteert (zie grensgevallen #1 ), maar bij grensgeschillen zoals rond Mt Paektu er bij voorkeur het zwijgen toedoet. Het valt te bezien of met het groeiende Chinese zelfbewustzijn en nationalisme Beijing ooit bereid zal zijn het grensgeschil rond Paektu te heronderhandelen.

De dans op en om deze vulkaan duurt voort.

Ps: de hoogste piek op Mt Paektu (Baitoushan) reikt tot 2744 meter .

In 1994 is het een behoorlijke onderneming om bij Paektu te komen, met een onregelmatige treinverbinding richting het dichtsbij gelegen station, dat van Baihe. Tegenwoordig is er een snelle spoorwegverbinding naar Baihe, de dichtsbijzijnde plek bij Paektu. In 1994 is Baihe niet meer dan een klein stationnetje in the middle of nowhere, waarvandaan een lange zandweg naar de voet van Paektu leidt. In 2019 is het gegroeid tot een dorp met zo’n 4000 inwoners. Vanuit Baihe zijn er frequente busverbindingen over een prima snelweg naar Mt. Paektu . De beste maand voor een bezoek is September.

Helaas ondervind ik in 1994 serieuze problemen met mijn camera lens bij het vastleggen van Mt. Paektu: mijn eigen bijgevoegde foto’s geven derhalve niet een goed (kleur)beeld van het landschap.

De Chinese overheid heeft ondertussen in Jilin provincie vele bezienswaardigheden beter bereikbaar gemaakt zoals blijkt uit dit kaartje: