30 Juni 2019_Geleidelijk is in Nederland het besef gegroeid dat de keuze voor een 5G-provider niet puur een economische of technologische is maar een soort van strategische zet in de opgelaaide Amerikaans-Chinese rivaliteit. Het wachten is op de Huawei risiko-analyse en het definitieve besluit van het kabinet Rutte omtrent de rol van Huawei in de uitrol van het toekomstige 5G netwerk. Die conclusie had eind Juni beschikbaar moeten zijn…

De afgelopen 15 jaar heeft het bij de opeenvolgende Nederlandse kabinetten en in de EU ontbroken aan een gevoel van urgentie om een duidelijke, eensgezinde China-strategie te formuleren. Dat communistisch China zich zou ontwikkelen tot een belangrijk speler op het wereldtoneel en tot een geduchte macht om rekening mee te houden komt voor de Europese regeringsleiders niet als een verrassing, mogen we aannemen. Niettemin, hoe Nederland en Europa te positioneren in het veranderende internationale krachtenveld, we hebben Rutte er zelden of nooit over gehoord. Pas in de vrij vage China notitie van mid-mei 2019 zijn er wat meer woorden aan gewijd. Het onderwerp is klaarblijkelijk voor hem te ingewikkeld, onaantrekkelijk, onbelangrijk of gevoelig voor een publieke discussie. De strapatsen van Trump dwingen Rutte en de EU echter tot stellingname.

Tot op heden voert elke Europese lidstaat een eigen buitenlands beleid tegenover China, van een gecoördineerd, effectieve Europese politiek of front is nauwelijks sprake. China heeft de verschillende lidstaten tegen elkaar weten uit te spelen: het heeft bijvoorbeeld al in Zuid-Europa en op de Balkan een stevige voet aan de grond gekregen in grote infrastructurele projecten en strategische locaties (zoals in de haven van Piraeus in Griekenland) zonder tegenstribbeling van de EU. De Europese zakenwereld is tevens onveranderd doorgegaan met zaken doen in en met China, ondanks groeiende klachten over corruptie, oneerlijke competitie en het stelen van IP. Het risiko om niet met China in zee te gaan en dus zakelijk de boot te missen wordt dikwijls groter geacht dan de gevaren die samenhangen met het wel zakendoen.

Afgelopen week heeft de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) onder leiding van Jaap de Hoop Scheffer en Joris Voorhoeve dan eindelijk een lijvig advies over de strategische positionering van Nederland en Europa tussen de grootmachten VS en China naar buiten gebracht. Eén ding is helder volgens de AIV: de behartiging van de Nederlandse belangen inzake China dient bovenal via de Europese Unie te verlopen. “Dit vraagt van Nederlandse politici een manier van spreken over Europa, – immers uitgeroepen tot hét vehikel om de kern van wat wij als Nederlandse samenleving willen openhouden en beschermen – waarin behalve aan diversiteit en specifiek-Nederlandse intra-Europese zorgen, nadrukkelijker wordt gewezen op wat ons als Europeanen – van Ieren tot Zweden, van Portugezen tot Bulgaren – vanuit onze eigen geschiedenis en in het wijdere strategische landschap van de 21e eeuw verenigt“, aldus de AIV. Ook beklemtoont de AIV dat Europa niet klakkeloos het enigszins paranoïde Amerika achterna hoeft te lopen, het heeft wel degelijk bewegingsruimte ten aanzien van de VS. Interessant om te horen uit de mond van De Hoop Scheffer en Voorhoeve, twee mannen die bekend staan als “Atlantici”.

Over het algemeen vernemen we van de grote Nederlandse politieke partijen alleen over Europa een week voor de Europese verkiezingen, daarna wordt het al snel weer stil. Populistische utopisten als Baudet en Wilders wekken met name de indruk dat Nederland heel goed zijn eigen boontjes kan doppen zonder de EU en beschuldigen Brussel bij voorkeur van van alles en nog wat. Rutte zelf is altijd erg enthousiast over de EU zolang het economische onderwerpen betreft, als het buitenlands beleid en nationale veiligheid aangaat is de liberaal een stuk skeptischer en veel minder spraakzaam, zeker als dat beleid impliceert dat er afstand van Amerika zal worden genomen. Rutte heeft overigens zelf een zeer actieve rol gespeeld in het uitbreiden en versterken van de relaties met Huawei, zoals al eerder bericht, waarbij we hem nooit hebben gehoord over eventuele gevaren voor onze nationale veiligheid, zie https://www.mijngroeve.nl/sport/ajax-huawei-wat-nu https://www.mijngroeve.nl/sport/ajax-huawei/

Het AIV rapport bevat een aantal pagina’s over dat 5G/Huawei vraagstuk. Belangrijker dan het spionage risiko vindt de Raad het gevaar van strategische afhankelijkheid van de Chinese providers Huawei en ZTE, die naast Ericsson en Nokia de voornaamste partijen zijn die de 5G technologie kunnen leveren. Huawei loopt technologisch voor en is bovendien de goedkoopste 5G aanbieder. Als Nokia en Ericsson uit de markt worden gedrukt zal Huawei welhaast een monopolie positie in Europa bemachtigen.

Daartegenover benadrukt de AIV “het dempende effect van economische en technologische vervlechtingen” tussen verschillende landen op potentiële politiek-militaire conflicten. De AIV vreest het uiteenvallen van de wereld in twee machtsblokken (VS vs China) die in een permanente staat van handelsoorlog geraken met een grote kans op militaire confrontatie. M.a.w. de Raad ondersteunt niet de huidige benadering van de regering Trump om via sancties de onontkomelijke economische opmars van China te stuiten en bijv. Huawei om zeep te helpen en bij voorbaat volledig uit te sluiten van het opzetten van de 5G infrastructuur in het Westen. Het is juist raadzaam China en Huawei economisch en technologisch in te kapselen in ons Europese (economische) systeem, waardoor een betere Europese positie ontstaat om China’s gedrag positief te beïnvloeden.

Daarnaast is het volgens de AIV cruciaal dat de EU ook zelf in 5G blijft investeren, om de eigen Europese bedrijven te steunen, concurrentie te waarborgen en niet strategisch afhankelijk te worden van de Chinese spelers. Dat advies zal Nokia en Ericsson als muziek in de oren klinken. Europa dient een eigen ICT beleid te ontwikkelen, meer te investeren in zijn hi-tech industrie, en het onderzoeksbudget voor kunstmatige intelligentie etc fors uit te breiden. Wat nodig is is meer Europa, niet minder, zo lezen we tussen de regels van het AIV rapport door.

Voor EU-lidstaten is de veiling van 5G-frequenties een nationale bevoegdheid. Ditzelfde geldt voor afwegingen van binnenlandse veiligheid. Wat betreft Huawei lijkt de AIV een voorkeur te hebben voor de aanpak van Theresa May die in April 2019 een onderscheid aanbrengt tussen “de kern en buitenring van het 5G-netwerk” en Huawei alleen toegang tot die laatste verschaft. Ook Duitsland neemt tot op heden nog steeds de positie in dat het met Huawei onder bepaalde (in contracten vast te leggen), strenge voorwaarden zaken moet kunnen doen, bijvoorbeeld onder de conditie dat het bedrijf geen opgeslagen data aan de centrale overheid/communistische partij in Beijing zal verstrekken. Ook zal de geleverde Chinese apparatuur aan extra (veiligheids- en kwaliteits) eisen dienen te voldoen. Zo niet, dan behoudt Duitsland het recht om Huawei alsnog uit te sluiten. Huawei heeft al laten weten aan die nieuwe eisen te kunnen en zullen voldoen, ook al weet niemand momenteel wat ze precies zullen inhouden…

Theresa May zal op 23 juli het veld ruimen. De opportunist en flapdrol Boris Johnson maakt de beste kans haar op te volgen. Als burgemeester van Londen (2008 – 2016) is hij zeer actief geweest om Huawei binnen te halen: hij belooft in die rol dat London in 2020 “the smartest city of the world” zal zijn. Hij stelt als baas van de hoofdstad nog heel uitdrukkelijk dat het economische waanzin zou zijn om de Chinezen van investeringen in de Londense infrastructuur -inclusief het 5G netwerk- af te houden.

Maar Boris de premier, de man die heeft beloofd de Brexit te zullen realiseren “deal or no deal”, zal hoogstwaarschijnlijk binnenkort een heel andere toon tegen Huawei aanslaan. Om de band met zijn buddy en super-opportunist Trump aan te halen zal het mij niet verbazen als Boris Huawei zal laten vallen, net zoals hij van een remainer plotsklaps een brexiteer werd omdat hij premierkansen voor zichzelf zag in de conservatieve partij. De laatste dagen laat hij al geluiden horen in die richting horen : “We should not be doing anything that will deter cooperation with our most valuable intelligence partners, the Five Eyes,” zegt hij afgelopen vrijdag op campagne toer. Die Five Eyes zijn de VS, Australië, Canada, Nieuw-Zeeland en het Verenigd Koninkrijk, wier inlichtingendiensten geheime info met elkaar delen. Al die Five Eyes’ leden behalve het VK hebben Huawei al uitgesloten als 5G provider. Trump heeft gedreigd de Five Eyes’ samenwerking met het VK op te zeggen als de Engelsen kiezen voor Huawei. Binnen de Engelse conservatieve partij zijn de geluiden voor het volledig uitsluiten van Huawei steeds sterker aan het worden, Johnson zal zonder twijfel eieren voor zijn geld kiezen.

De meningen tussen telecom experts over het nut van het beperkt uitsluiten van Huawei bij de aanleg van een 5G-netwerk zijn trouwens ernstig verdeeld. Het Chinese telecombedrijf zou volgens sommigen, als het dat zou willen, ook in de periferie van het netwerk kunnen spioneren of daar de achterdeur kunnen openzetten voor hackers. Maar goed, dat is volgens de AIV sowieso niet de kern van het Huawei vraagstuk, dat is namelijk het risiko van strategische afhankelijkheid van China en het nut van economische en technologische interdependentie. Daartussen moet een balans worden gevonden…

Ter illustratie, Rutte en de Chinese Premier Li Keqiang in Beijing, 27 juni 2019 @Xinhua http://www.xinhuanet.com/english/2019-06/28/c_138179265.htm

Premier Rutte is de afgelopen week nog bij de Chinese regering in Beijing op bezoek geweest op doortocht naar de G20 in Osaka. Nederland is na Duitsland de grootste handelspartner van China in de EU. Het Huawei onderwerp zal ongetwijfeld in Beijing ter sprake zijn gekomen en ook informeel met verschillende Westerse wereldleiders in Japan. Rutte zal zijn oor vooral te luister hebben gelegd bij Macron en Merkel, die beiden Huawei tot dusver niet volledig hebben afgeserveerd. Vandaag is hij al weer in Brussel, waar hij ook de laatste sentimenten omtrent Huawei onder de andere Europese leiders zal polsen. Vermoedelijk is onze premier een voorstander van de Theresa May’s aanpak aangaande Huawei in navolging van het advies van de AIV, al heeft hij tot dusver zijn lippen stijf op elkaar gehouden. Dat zal hij niet veel langer meer kunnen doen, de Juni deadline is immers al gepasseerd. Rutte moet eindelijk met de billen bloot….zijn besluit over Huawei zal ook een inkijkje geven over de stellingname van ons kabinet met betrekking tot onze relatie met de VS, een gezamenlijk Europees buitenlands beleid en de rol van Europa tussen de grootmachten VS en China. Het werd tijd….