image© https://euro2020amsterdam.nl/ No copyright infringement intended. All rights belong to their respective copyright owners
4 Juli 2021_Naast de opvallend vroege aftocht van gedoodverfde favorieten als Nederland, Frankrijk, Duitsland, Portugal en België , kent het Europees Kampioenschap voetbal nog een ander opmerkelijk feit: een golf van Chinese sponsoren langs de lijn.
Chinese Sponsoren
Voetbal is uiterst populair in China: het EK, WK en de Champions League mogen zich al jaren in een enorme Chinese TV belangstelling verheugen. Aantrekkelijk derhalve voor bedrijven die het Chinese publiek willen bereiken. De Chinese advertenties bij dit EK richten zich overigens niet alleen op een binnenlands publiek, maar zijn ook een uiting van de wereldwijde reikwijdte en ambities die sommige Chinese bedrijven -oftwel Beijing- nastreven.
Onder de grote sponsoren springt een drietal Chinese namen in het oog: Alipay, Antchain en TikTok. Bytedance’s Social Media app TikTok die veelvuldig door jongeren wordt gebruikt, is onderwerp van EU onderzoek na klachten van met name Nederlandse instanties over het oneigenlijk gebruik van data. Een Nederlandse stichting heeft namens bezorgde ouders een schadeclaim ingediend bij TikTok. De ouders verwijten de filmpjesapp nalatigheid bij het waarborgen van de veiligheid en privacy van kinderen. Het bedrijf zou tevens jarenlang illegaal verbruikersgegevens hebben verzameld en verhandeld of doorgespeeld aan de Chinese overheid. Brussel wil dat TikTok zijn beleid en commerciële praktijken aanpast en zich houdt aan EU-regels voor consumentenbescherming. Het dagelijks EU-bestuur is daarom “in dialoog” met TikTok.
Alipay
Alipay is een mobiel betaalplatform, opgezet in 2004 door Alibaba en zijn onlangs in ongenade gevallen stichter, Jack Ma. Alipay Wallet maakt het consumenten mogelijk om mobiel te betalen en is vergelijkbaar met Apple Pay of Paypal. Alipay heeft fors ingezet op buitenlandse expansie. Het hoopt dat overzeese Chinezen, Chinese toeristen in het buitenland alsmede buitenlanders deze betalingsmethode zullen omarmen. Tot opluchting van de Chinezen maakte eerder deze maand President Biden een (voorlopig?) einde aan de Amerikaanse ban van Alipay die nog op de valreep van zijn termijn door Trump was uitgevaardigd op grond van “national security reasons”, zonder nadere uitleg van zijn kant trouwens.
Behalve Alipay wilde Trump al eerder TikTok verbieden: die pogingen liepen echter vast in allerlei juridische procedures. En ook een geplande overname door Walmart of Oracle liep spaak. Biden wenst nu eerst te onderzoeken of de verschillende Chinese apps daadwerkelijk een gevaar voor de Amerikaanse nationale veiligheid vormen. Indien dat het geval blijkt, zal hij hoogstwaarschijnlijk een toekomstige ban juridisch beter kunnen onderbouwen, met toevoeging van allerlei bewijsmateriaal.
Toevallig zal komende week ook in het Nederlands parlement een CDA motie in stemming worden gebracht die de Nederlandse regering oproept een analyse te maken van de rol van cyberveiligheid bij (het gebruik van) apps en mobiele toestellen en om risico’s en kwetsbaarheden in kaart te brengen. Doel is om kinderen beter bescherming te bieden tegen apps zoals TikTok.
AntChain
AntChain is het blockchain zusterbedrijf van de Ant Group, eigenaar van AliPay en Ant Financial, en onderdeel van de Alibaba Groep. Op 11 Juni 2021 sloot de UEFA een 5 jarige sponsordeal met Antchain, dat grootste plannen heeft om zijn “digitale tokens” of certificaten buiten China te promoten.
Blockchain technologie en bitcoin mining namen aanvankelijk een grote vlucht in China, het leek in het Verre Oosten even een soort ‘Wilde Westen’ dat zich onttrok aan centrale controle: maar sinds 2017 is de CCP de regie vrij rap aan het terugwinnen over alle particuliere initiatieven. De Partij ziet niettemin blockchain en een digitale currency wel als een essentieel onderdeel van haar strategische doelstelling om de afhankelijkheid van de Amerikaanse dollar en Westerse technologie te reduceren.
Jack Ma en Alibaba waren een tijdlang met stilzwijgende goedkeuring van de CCP het symbool van het Chinese eCommerce success in de competitie met het Westen, als Chinese equivalent van Google en Amazon. Tot de CCP zich ernstig zorgen begon te maken over de financiële macht die Alibaba zich via Alipay kon toe-eigenen zonder toezicht van de Chinese Centrale Bank.
Alipay is het dominante mobiele betaalplatform in China. Jack Ma wilde vorig jaar graag zijn Ant Finance, het bedrijf achter Alipay, naar de beurs van Hongkong brengen: de geplande IPO zou naar verwachting $34 miljard opleveren. Wellicht steeg het success Jack Ma naar zijn hoofd, in de aanloop naar de IPO durfde hij zowaar het rigide financiële beleid van Xi Jinping aan de kaak te stellen en te bekritiseren. Onmiddelijk werd ie figuurlijk een kopje kleiner gemaakt door de Partij. Hij verdween een tijdlang onaangekondigd van het toneel en de IPO werd onder druk van Xi afgeblazen.
Blockchain
Het heeft Jack niet letterlijk de kop gekost zoals verscheidene politieke dissidenten onder het bewind van Xi. Maar het kostte hem wel zijn loopbaan: wederom een voorbeeld van today’s hero, tomorrow’s zero in het communistisch China. https://www.mijngroeve.nl/nl/geschiedenis/de-wonderlijke-wederopstanding-van-yang-bin/ Om zijn huid te redden deed ie afstand van de Ant Group: ze werd dit voorjaar omgetoverd tot een financiële holding maatschappij onder controle van de Chinese centrale bank.
Alibaba, Alipay, AntChain zijn m.a.w. ondertussen al weer verkapte Chinese staatsondernemingen. Uit vrees voor toekomstige financiële sancties van de VS tegen Chinese banken en eventuele toegangsbeperkingen tot het wereldwijde SWIFT-betalingssysteem, heeft de VRC haar inspanningen om haar valuta, de Yuan, en blockchain technologie te internationaliseren opgevoerd aangezien ze passen in de doelstelling om afhankelijkheid van het Westen te verkleinen en digitale soevereiniteit te vergroten. Blockchain technologie, die in de oorsprong toch een decentralisatie van financiële zeggenschap beduidt alsmede een ondermijning van het centrale gezag in zich herbergt, is door de CCP al omgeturnd tot een nieuwe instrument van de Staat.
Promotie van Alipay en AntChain bij het EK heeft derhalve ongetwijfeld de instemming van Xi Jinping, ook al is er op grond van de strenge Chinese regelgeving weinig ruimte voor bijv. interactie tussen de internationale openbare blockchains en de Chinese: data dienen volgens de CCP ten alle tijden lokaal in China te worden opgeslagen en voor controle door het CAC, de Cyberspace Administration of China dat verantwoordelijk is voor de Chinese cyberbeveiligingsnormen, beschikbaar zijn.
Alle Chinese blockchain projecten staan dus inmiddels onder strakke centrale Chinese regie en moeten worden goedgekeurd door de CAC. Chinese ondernemingen zijn verplicht ervoor te zorgen dat de inhoud die op hun blockchain is opgeslagen, “de nationale veiligheid niet in gevaar brengt, de sociale orde niet verstoort en de wettige rechten en belangen van anderen niet schendt.” Daarnaast dienen blockchain bedrijven gebruikersgegevens en protocol details altijd aan de CAC te overhandigen indien daarom gevraagd wordt.
Non-fungible Tokens
Onderwijl heeft de Chinese centrale bank haar eigen digitale valuta gelanceerd in een poging om de binnenlandse aantrekkingskracht van Alipay en andere betaalapps te verminderen. Bitcoin mining activiteiten en cryptocurrency worden door Beijing steeds meer aan banden gelegd. AntChain heeft zich de afgelopen dagen niet voor niets in allerlei bochten gewrongen om duidelijk te maken dat het niet handelt in bitcoins of digitale valuta of cryptocurrency, maar in unieke, niet uitwisselbare en ondeelbare certificaten, zgn “non-fungible tokens” (NFT).
NFT’s kunnen worden gebruikt om items zoals foto’s, video’s, audio en andere soorten digitale bestanden via een digitale signatuur te verpersoonlijken. NFT’s zijn tokens die ingezet kunnen worden om het eigendom van unieke items te bepalen. Ze lijken vooral toepasbaar in de wereld van digitale kunst, audio en verzamelobjecten. Een NFT kan slechts één officiële eigenaar tegelijk hebben en wordt beveiligd door de Ethereum-blockchain – niemand kan het eigendomsbewijs wijzigen of kopiëren. Geen enkele NFT is hetzelfde.
Dit betekent dat makers van zgn ‘content’ het eigendom van die inhoud niet langer hoeven over te dragen aan de platforms die haar gewoonlijk gebruiken ter publicatie, denk bijv aan Spotify. Makers van inhoud zien tot op heden hun winst en winstpotentieel opgeslokt worden door die platforms. Maar bij NFT behoudt de schepper volledig eigendom over de inhoud en kan zelf rechtstreeks de sales van zijn NFT managen.
AntChain zal zeker niet opnieuw het centraal gezag in Beijing tegen de haren willen instrijken, dus wil zich niet afficheren als een cryptocurrency bedrijf. Wat het dan wel precies is, is eigenlijk behoorlijk onduidelijk. Het weerhield de UEFA er niet van een langdurig sponsorcontract te tekenen, juist op een moment dat in Europa de stemming tegenover China steeds meer aan het omslaan is. Maar ja, de UEFA heeft het ook een goed idee gevonden om in mei 2021 de banden met Gazprom, het speeltje van Poetin, nog eens verder aan te halen. Wat dat betreft weinig nieuws onder de zon bij de UEFA.
Europa
De sponsordeals van de UEFA met de Chinese bedrijven staan wel een beetje symbool voor de ambivalente houding van Europeanen tegenover China. Ondanks de toenemende spanningen tussen de VRC en het Westen, hopen en verwachten de nodige Europeanen toch gewoon onveranderd te kunnen doorgaan met veel geld verdienen aan of met Chinezen. De lucratieve Chinese TV markt is ook niet te versmaden, natuurlijk. Tegelijkertijd belijdt de UEFA graag met de mond het belang van fair play, human rights en respect etc wanneer het zo uitkomt.
Tot voor kort had de EU eenzelfde soort houding tegenover Beijing. Men wenste vooral een neutrale positie in te nemen in het Amerikaanse conflict met de VRC, zeker zolang Trump’s onvoorspelbare, chaotische America first policies de boventoon voerden. Voorts dachten de Europese leiders volgens aloude Europese traditie de politiek te kunnen scheiden van de economische banden met China. Inmiddels is het besef ingedaald dat de geopolitiek deze filosofie snel aan het achterhalen is. Rivaliteit voert steeds meer de boventoon in de kenschetsing door Brussel en de Navo van de relatie met China: door de oplopende spanningen dreigt de eerder zo gekoesterde ‘partnerschap’ met China als sneeuw voor de zon te verdwijnen.
Wat men er echter meestal vergeet bij te vertellen is dat een verdere escalatie in der verhoudingen van het Westen met China serieuze economische consequenties kan hebben, ook voor Europa. Vanzelfsprekend moeten we hoop houden op een de-escalatie tussen VS en China, zeker is het allerminst. Al die gouden bergen waarop veel Europeanen nog immer rekenen in de toekomstige economische uitwisseling met China, zijn een stuk minder zeker geworden dan voorheen. De Europese high-tech industrie ondervindt al de impact van de gewijzigde geopolitieke situatie.
Nederland
Een voorbeeld van de (economische) prijs die een land kan betalen als gevolg van de veranderende internationale verhoudingen biedt de saga rondom Huawei in Nederland. Rond 2014 ontstond er in Europa veel ophef toen bleek dat de Amerikaanse NSA de mobiele telefoons van Europese regeringsleiders had afgeluisterd. Inmiddels wordt verondersteld dat al jaren eerder Huawei vanuit China ongeautoriseerde toegang tot de kern van het mobiele netwerk van KPN had waardoor het telefoongesprekken kon afluisteren, inclusief die van verschillende ministers en de premier.
Pas in September 2021 zal onderzoek van het Agentschap Telecom moeten uitwijzen -als dat nog uberhaupt te achterhalen valt- of er inderdaad sprake is geweest van een Chinees afluisterschandaal en tot hoever het zich heeft uitgestrekt. Cap Gemini schreef echter al een decennium geleden een alarmerend rapport over de risico’s voor ongewenste Chinese inmenging in ons telecomnetwerk, zoals via de Volkskrant bekend is geworden. Dat rapport werd tenslotte in 2021 onder de aandacht van de Tweede Kamer gebracht, want de KPN wilde destijds klaarblijkelijk maar al te graag voorkomen dat het zou uitlekken uit vrees voor grote reputatie-schade.
We mogen niettemin toch aannemen dat de Nederlandse veiligheidsdiensten en de premier ook al lange tijd op de hoogte waren van de kwetsbaarheid van ons netwerk. Dat verklaart in ieder geval de opname van de zgn ‘zorgplicht’ van telecom-operators in de telecommunicatiewet 2012, die stelt dat de aanbieders van communicatienetwerken en – diensten ‘passende technische en organisatorische maatregelen’ moeten nemen ten behoeve van de veiligheid en de beveiliging van de door hen aangeboden netwerken en diensten. Maar Den-Haag liet de verantwoordelijkheid voor het bereiken van die veiligheid voornamelijk aan de KPN, T-mobile en Vodafone. Is de Nederlandse overheid daarna wellicht teveel achterover gaan leunen bij de controle op de uitvoering van de zorgplicht?
Huawei
Pas in 2019 begon onder zware Amerikaanse druk de bezorgheid in Europa en ook Den-Haag toe te nemen over Huawei. Ondertussen heeft het bedrijf een prominente positie ingenomen in de 4G en 5G supply chain bij de Nederlandse telecom-operators. De reden: Huawei biedt apparatuur tot ver onder de marktprijs aan, in het uiterste geval wel tot 70% onder de prijzen die de concurrenten Ericsson en Nokia opgeven. De door de Chinese Staat gesubsidieerde onderneming is een speerpunt in het beleid van de CCP om een dominante internationale positie te verwerven in nieuwe technologie en connectiviteit.
Hebben de Nederlandse telecom-operators voldoende oog gehad voor het nationale veiligheidsaspect bij de aanschaf van apparatuur? KPN heeft meermaals gesteld dat de Chinese apparatuur voldeed aan alle kwaliteits-en veiligheidseisen. Of zou het kunnen dat het vrije markt denken, de lage Chinese prijzen en de lakse controle vanuit de overheid de telecom-operators blind heeft gemaakt voor de risico’s van Chinese apparatuur? Ter verdediging van de operators: het aantal leveranciers van 5G apparatuur was beperkt. Aangezien de telecom-operators al veel gebruik maakten van Huawei apparatuur in het 4G netwerk, lag het voor de hand dat zij liever opteerden voor 5G apparatuur van Huawei daar die het meest compatibel was met de al bestaande systemen. Van de andere kant zijn er voldoende andere landen die hun 5G systemen hebben opgezet zonder deelname van Huawei, denk aan Japan, Taiwan en Zuid-Korea.
Rutte
Mijngroeve.nl wees al eerder op de prominente rol van premier Rutte in het paaien van de Chinese telecomreus: in 2018 kreeg het bedrijf nog een onderscheiding uit handen van onze premier. https://www.mijngroeve.nl/nl/sport/ajax-huawei/ Heeft Rutte zijn oren teveel laten hangen naar de Nederlandse telecom-lobby die hem wellicht heeft verzekerd dat het gebruik van Huawei geen grote veiligheidsrisiko’s zou inhouden? Of sloot de premier willens en wetens zijn ogen voor de geopolitieke ontwikkelingen uit de drang een neutrale positie in te nemen in het groeiende Amerikaanse-Chinese conflict en om bovenal Nederlandse economische belangen te behartigen, waar Huawei dankbaar gebruik van kon maken? Werd/wordt Huawei zolang getolereerd uit vrees voor ernstige repurcussies tegen de Nederlandse economische belangen in China? Of speelden andere overwegingen een rol? Vindt de Nederlandse overheid dat volledige uitsluiting van Huawei de kwetsbaarheid van het netwerk juist nog groter maakt doordat Nederland te afhankelijk zou worden van Nokia en Ericsson? Geheel duidelijk is het nooit geworden.
In December 2019 vaardigde het Kabinet dan eindelijk een Algemene Maatregel van Bestuur Telecom uit die bepaalde dat “onbetrouwbare leveranciers” moesten worden uitgesloten van de kern van het 5G netwerk. De EU volgde met de zgn ’toolbox’ oftwel instructieset, ter versterking van de bescherming van de Europese telecom netwerken. Wie gold als onbetrouwbaar? Die leverancier die verdacht zou kunnen worden van spionage of sabotage en het gehele netwerk zou kunnen platleggen. Of die leverancier die afkomstig is uit een land dat burgers en bedrijven verplicht nauw samen te werken met zijn overheids en inlichtingendiensten.
AMvB
De Nederlandse regering houdt zich op grond van de AMvB het recht voor ten alle tijden via beschikkingen een telecom-operator te dwingen onveilige apparatuur uit de kern te verwijderen. Het kabinet Rutte handhaafde daarbij een “landenneutrale benadering” en noemde Huawei nooit bij naam. Mijngroeve wond er echter geen doekjes om en schreef in December 2019 : “kogel door de kerk, Huawei uit de kern van het netwerk.” https://www.mijngroeve.nl/nl/geschiedenis/de-kogel-is-door-de-kerk-huawei-uit-de-kern-van-het-nederlandse-5g-netwerk/ In die blogpost vroeg ik me eveneens af of de operators onder druk zouden komen te staan om ook de periferie te ontdoen van Chinese apparatuur. Daarnaast berichtte ik in verschillende blogposts dat de kans groot was dat er geharrewar zou ontstaan over de vraag wie er nou uiteindelijk voor de kosten van last-minute vervangingen of zelfs een complete uitfasering van Huawei’s apparatuur zou moeten gaan opdraaien.
Curieus genoeg duurde het nog tot -vermoedelijk- dit voorjaar 2021 alvorens Economische Zaken de beschikkingen de deur uit deed gaan die onomwonden de telecom-operators opriep Huawei uit de kern te verwijderen. Het Chinese bedrijf heeft zelf deze Nederlandse ban in mei 2021 bevestigd. De Staatssecretaris van EZ, Mona Keijzer, heeft intussen laten weten dat de kosten van vervanging in beginsel voor de telecombedrijven zijn. Maar ‘onevenredige schade’ zal wel worden vergoed. Boven een bepaalde drempel krijgen betrokken operators een bepaald percentage van de kosten gecompenseerd. Hoe hoog die drempel ligt is volstrekt onduidelijk. Keijzer wilde alleen kwijt dat de deze drempelwaarde pas valt te berekenen als de compensatie-aanvragen van de operators binnen zijn en de besluiten daarover zijn genomen.
Ze is vooralsnog niet bereid grote bedragen uit te keren en verdedigt zich met het argument dat de telecom-operators sinds de uitvaardiging van de AMvB hadden kunnen weten of op zijn minst kunnen aanvoelen dat vanaf December 2019 geen nieuwe 5G Huawei kern-apparatuur meer had moeten worden aangeschaft. Zegt ze daarmee impliciet dat Huawei equipment dat is aangekocht na die datum zeker niet zal worden gecompenseerd?
Berlijn
De late verzending van de beschikkingen is volgens Keijzer vooral te wijten aan het feit dat het een tijdrovend klus was voor de taskforce van de overheid om alle kritieke onderdelen van het netwerk te onderscheiden en definiëren . Het zou me evenwel niet verbazen als Den Haag ook de ontwikkelingen in Duitsland heeft willen afwachten, waar de regering Merkel een beslissing over Huawei eindeloos voor zich uit bleef schuiven en verschillende ministeries en het CDU/CSU met allerlei voorstellen moesten goochelen om een steeds kritischer parlement gerust te stellen.
https://www.mijngroeve.nl/nl/geschiedenis/5g-uitrol-merkels-hoofdpijn/
https://www.mijngroeve.nl/nl/geschiedenis/boris-huawei-besluit-volgt-angela/
Pas in April 2021 werd dan eindelijk door het Duitse parlement de nieuwe 5G veiligheidswetgeving aangenomen, die ook de Duitse overheid de mogelijkheid geeft om telecom-operators te dwingen ‘onbetrouwbare leveranciers’ uit het netwerk te weren of verwijderen, vrij identiek aan de AMvB in Nederland. Daarnaast lijkt Duitsland bereid de inzet van Huawei apparatuur in de ‘minder kritieke periferie’ van het netwerk te accepteren.
Zowel Den-Haag als Berlijn hebben wellicht gevreesd dat als ze vroegtijdig en openlijk een (volledige) ban op Huawei zouden uitspreken, het door Merkel (en Rutte?) zo gewenste investeringsakkoord (CAI) met China door Xi direct naar de prullemand zou worden verwezen. Zoals bekend, dat akkoord werd nog net onder Merkel’s Europese voorzitterschap aan het eind van 2020 bereikt, tegen alle verwachtingen in….
Het is wel frappant dat juist het demissionaire kabinet Rutte recentelijk de beschikkingen heeft verstuurd, net zoals het ook heeft besloten om voor het eerst in 20-jaar een Nederlands fregat door de ZuidChinese Zee te laten varen. Al deze beslissingen zijn pas genomen op het moment dat de VS de banden met Europa hebben aangehaald, Brussel en de NAVO de VRC steeds nadrukkelijker als een systeemrivaal zijn gaan opvoeren, Europese MPs onder Chinese sancties zijn gezet en ratificatie van het CAI op losse schroeven is komen te staan. Onder deze toenemende internationale spanningen en het groeiende anti-China klimaat in zowel Brussel, Berlijn en in de Tweede Kamer in Den-Haag, heeft een demissionair kabinet het dan eindelijk aangedurfd om meer openlijk stelling te nemen.
Kern-periferie
De Nederlandse regering houdt in haar aanpak niettemin vast aan de scheiding tussen kern en periferie van het netwerk: wat precies valt onder die kern en periferie mag de Nederlandse burger niet te weten komen. In de periferie, normaliter voornamelijk bestaande uit het Radio Access Netwerk of RAN, is het gebruik van Huawei nog immer toegestaan. Ondertussen is een groeiend aantal Europese landen afgestapt van zo’n kern-periferie benadering en heeft men bijv. in het VK, Frankrijk en Zweden besloten om Huawei juist uit diezelfde veiligheidsoverwegingen volledig uit te faseren.
Waarom Nederland zich blijft vastklampen aan de kern-periferie benadering kan volgens de staatssecretaris op grond van staatsveiligheid niet aan de leden van de Tweede Kamer publiekelijk worden meegedeeld. De burger dient derhalve maar aan te nemen dat deze aanpak de grootste bescherming biedt. Of denkt misschien dat de overheid niet bereid is een nog grotere kostenpost op zich te nemen: vervanging van de RAN apparatuur van Huawei kan immers in de honderd(en) miljoen(en) euros lopen…
Daarenboven gaat niet EZ, maar Defensie en J&V over zaken van nationale veiligheid, aldus de Staatssecretaris in het meest recente debat. Door al deze geheimzinnigheid en uitvluchten van Keijzer is de Tweede Kamer steeds minder gerust geraakt op de veiligheid van ons netwerk: komende dinsdag wordt een PVDA motie in stemming gebracht die de regering opdraagt om ervoor te zorgen dat bedrijven van landen die we niet vertrouwen geen toegang meer krijgen tot de digitale infrastructuur alsmede te kiezen voor volledige uitfasering van die bedrijven*. Een soortgelijke motie van Groen-Links van een tijdje geleden werd overigens weggestemd, meen ik me te herinneren.
Een D66 motie verzoekt het kabinet direct na de datum waarop mobieletelecomaanbieders de kern van hun netwerk opgeschoond moeten hebben een audit uit te voeren of die netwerken inderdaad adequaat opgeschoond zijn, en de Kamer daarover te informeren**. Volgens de geruchten is Oktober 2022 de deadline voor het voltooien van die opschonings-operatie, al is dat klaarblijkelijk ook staatsgeheim: niet verder vertellen dus!
Conclusie
De afgang van het Nederlandse elftal tijdens dit EK heeft de nationale discussie over een nieuwe bondscoach, een nieuwe leider, weer doen oplaaien. Parallel daaraan doe ik graag een oproep tot de aanstelling van een kundige, onderlegde minister of -op zijn minst- staatssecretaris van technologie, innovatie en digitale infrastructuur in het nieuw te vormen kabinet, die ons kan behoeden voor soaps a la Huawei en het Nederlands ICT- en digitale beleid op een hoger niveau weet te tillen. Anders blijven we achter de feiten aanlopen, dreigen we onszelf toch echt buitenspel te zetten en spelen we een verloren wedstrijd, om maar wat gevleugelde sporttermen aan te halen….
* Update 9 July 2021: de PVDA heeft de motie afgelopen dinsdag weer ingetrokken….
** De D66 motie is op 6 juli aangenomen.
update 1 Okt 2021, zie: https://www.protocol.com/china/china-nft-crypto-workarounds
zie verder:
https://merics.org/en/short-analysis/china-sets-hopes-blockchain-close-cyber-security-gaps
https://merics.org/en/report/connection-everything-china-and-internet-things
https://www.mijngroeve.nl/nl/geschiedenis/c2000-netwerk-werkt-niet-holland-hytera-de-kille-oorlog/
https://www.mijngroeve.nl/nl/geschiedenis/vs-china-de-kille-oorlog/
https://www.mijngroeve.nl/nl/geschiedenis/nederland-huawei-en-5g-wat-nu/