illustration copyright ©Craig Stephens https://www.scmp.com/comment/opinion/article/3031948/china-and-us-have-perhaps-their-last-chance-end-trade-war-otherwise No copyright infringement intended. All rights belong to their respective copyright owners.

8 Nov 2019_In één van mijn eerdere posts heb ik al gewag gemaakt van hoe UMC, een vooraanstaand Taiwanees high-tech bedrijf actief in de zgn pure foundry business, verwikkeld is geraakt in de geopolitieke technologie strijd tussen Amerika en China. UMC is officieel aangeklaagd door de Amerikaanse overheid voor bedrijfsspionage ter wille van de Volksrepubliek China (!!). Er lopen civiele en strafrechtelijke zaken in de VS tegen (voormalige) UMC employees, uitkomst onbekend en moeilijk in te schatten… https://www.mijngroeve.nl/nl/geschiedenis/usa-china-technology-war/

Deze week zijn er ook geluiden tot de media doorgedrongen dat TSMC, (Taiwan Semiconductor Manufacturing Company) de no. 1 pure foundry in de wereld en leverancier van wafers aan Amerikaanse, Europese en Chinese klanten, onder druk is komen te staan van de Amerikaanse overheid om zijn banden met Huawei/HiSilicon te heroverwegen.

Wat wil het geval: Huawei staat -zoals bekend- op de zwarte lijst van de Amerikanen, Amerikaanse chipleveranciers mogen niet meer hun (meest geavanceerde) chips leveren aan Huawei voor de vervaardiging van nieuwe mobiele telefoons, 5/6G apparatuur etc. Huawei probeert versneld zijn eigen chips te ontwikkelen via zijn design tak, HiSilicon. Die chips maken gebruik van de meest moderne technologie (7nm-5nm) die alleen in de fabrieken van TSMC in Taiwan kan worden aangeboden. China beschikt zelf niet over de technologie die nodig is om deze chips te vervaardigen.

De verwachting is dat het HiSilicon in 2020 wel eens de grootste klant van TSMC zou kunnen worden, verantwoordelijk voor zo’n 15% van diens omzet (totale TSMC omzet ~$35-40B). Taiwan hangt voor zijn veiligheid af van de militaire bescherming door de VS. De Trump regering heeft onlangs nog een uitgebreid arsenaal aan wapens aan Taiwan verkocht. In Januari 2020 zullen in Taiwan de presidentsverkiezingen plaatsvinden. De zittende DPP partij van President mevr. Tsai Ing-wen heeft als uiteindelijk streven onafhankelijkheid van Taiwan, de oppositiepartij KMT als ultieme doel re-unificatie met het Chinese vasteland. In praktijk betekent het dat beide partijen gewoonlijk preferen om vast te houden aan de status quo, waarin Taiwan zich op eigen kracht economisch verder ontwikkelt, volop handel drijft met China, terzelfdertijd trachtend de vrede met de machtige buur te bewaren, daarbij rekenend op de militaire protectie van Amerika. Beide politieke partijen hebben uit vrees voor verdere verdeeldheid onder een al politiek sterk gespleten Taiwanese bevolking eigenlijk weinig belang bij verdere escalaties met China.

Die economische banden van Taiwan met China zijn de afgelopen 20 jaar enorm versterkt, zoals ook TSMC’s business met China laat zien. De groeiende vrees in Amerika (anderen zeggen paranoia) voor China, gedeeld door het gehele Congres en gevoed door de China First policy van Xi Jinping, werpt de vraag op of een toekomstige Taiwanese regering te maken gaat krijgen met een meer uitgesproken Amerikaanse quid pro quo: i.e. zal Taiwan gedwongen worden op high-tech gebied meer afstand te bewaren van China? Immers, niet alleen Trump maar ook het voltallige Amerikaanse Congres zien Huawei, HikVision c.s. en China’s technologische ambities niet helemaal zitten…

Vanzelfsprekend ontkennen de huidige Taiwanese regering en TSMC dat er sprake is van enige Amerikaanse druk (dat houdt de Oekraïense President ook nog steeds vol…). Taiwan en TSMC zeggen zich te houden aan de internationale regels m.b.t. de uitvoer naar China. Toch zal de Taiwanese high tech reus beducht zijn om zijn reputatie in de VS. Amerika vormt nog steeds een zeer belangrijke afzetmarkt voor TSMC. Deze week verschenen er ook weer berichten dat het bedrijf in gesprek is met de Amerikaanse overheid over het opzetten van een fabriek in de VS, uit het oogpunt van de Amerikaanse nationale veiligheid. Een gedeelte van de chipproduktie van het Amerikaanse defensie-apparaat vindt bij TSMC in Taiwan plaats. Sommige Amerikaanse politici vinden kennelijk het risiko te groot nu China zich steeds agressiever in de Zuid-Chinese zee opdringt. Zij wensen de produktie naar Amerika terug te halen.

Dat TSMC beducht is voor zijn reputatie in Amerika is wel gebleken uit het feit dat het een patentengeschil aangekaart door Globalfoundries (GF), een veel kleinere speler met o.a. fabrieken in de VS en met een van IBM semiconductors overgenomen R&D tak, supersnel heeft bijgelegd zonder langdurige rechtsgang zoals gebruikelijk in dit soort zaken. Globalfoundries, gefinancierd vanuit Abu Dhabi (!), poogde met het patentgeschil TSMC vooral in een onbetrouwbaar daglicht te stellen, terwijl het zichzelf maar al te graag als een “American manufacturing company” afficheert. Doet het natuurlijk goed in het huidige Amerikaanse politieke klimaat, zullen ze bij GF gedacht hebben. TSMC moet hetzelfde hebben gevreesd. Het verkoos uit angst voor reputatie-schade een snelle oplossing van het geschil in plaats van een landurige rechtsgang met het risiko van negatieve publiciteit en reacties in Amerikaanse polieke kringen.

Nederland en Europa zitten ook gevangen in de Amerikaans-Chinese strijd. Op dit blog is al veelvuldig verhaald over de aanbesteding van 5G apparatuur en de 5G uitrol. Inmiddels staat Merkel onder zware druk van haar eigen CDU om haar positie ten opzichte van Huawei aan te passen (=Huawei van deelname uit te sluiten). Partijen in de Bondsdag roeren zich eveneens. Rutte houdt zijn lippen stijf op elkaar wat betreft de finale Nederlandse positie ten aanzien van Huawei, maar de kentering in Duitsland zal hem en de Nederlandse Tweede Kamer niet ontgaan zijn. Onze premier houdt immers altijd nauwlettend in de gaten wat Macron en Merkel gaan doen…

Zelfs ASML lijkt de dans niet langer te kunnen ontspringen. Deze week is bekend geworden dat de export van de meest moderne EUV ultraviolette appatuur naar China vertraging heeft opgelopen. Die apparatuur is vorig jaar door de Chinezen besteld voor hun eigen chipfabrieken: normale levertijd 6-9 maanden. Dat de levering tijdelijk is opgeschort is volgens ASML een louter administratieve kwestie, het gevolg van het te laat toekennen van een exportlicentie. Dat heeft weer te maken met het verdrag van Wassenaar, dat verspreiding van conventionele wapens en zogenaamde dual-use apparatuur (civiele apparatuur die voor militaire doeleinden gebruikt zou kunnen worden) wil voorkomen.

In het verdrag hebben 42 voornamelijk Westerse en Oost Europese landen afgesproken levering van gevoelige technologie aan een stelsel van licenties te onderwerpen. De EUV apparatuur die ASML naar China wil uitvoeren valt onder één van de paragrafen. Zodra de nieuwe licentie wordt afgegeven wordt de levering hervat, aldus ASML, een kwestie van een paar weekjes… Een woordvoerder van het ministerie van BuZa heeft ondertussen bevestigd dat EUV-technologie onder het Verdrag van Wassenaar valt. De lijst met strategische goederen wordt door alle lidstaten jaarlijks in december herzien/vastgesteld. Kans is niet ondenkbeeldig dat de Verenigde Staten, die liever niet zien dat er geavanceerde halfgeleider apparatuur richting China gaat, zich gaan laten gelden…

Hoe het ook zij door de Amerikaanse-Chinese spanningen is het niet langer business as usual met China voor de rest van de wereld, zeker niet voor de high-tech sector. Zelfs Bill Gates heeft zich in het debat gemend: “Trying to stop Beijing developing  innovative technologies is beyond realistic” aldus Gates. Hij benadrukt dat vertrouwen wederzijds dient te zijn en “that China trusts US jet engines which could theoretically be switched off remotely.” Gates verwerpt ook de strengere Amerikaanse regelgeving mbt het verstrekken van visa voor Chinese studenten in ruimte-en luchtvaarttechniek, robotics en IT/automatisering. “If you are so paranoid, what about the codes that are being written by somebody whose grandmother or great-grandmother was Chinese?” Gates voegt daar aan toe “is there any piece of software in the world that you are willing to trust?”

Gates schetst één kant van de medaille, die van de gevolgen van een obsessief en maniakaal America First beleid. De andere kant van de medaille toont een even megalomaan China First policy door een communistisch bewind dat weinig gesteld is op transparantie, niet terugschrikt om (Europese) landen en overheden tegen elkaar uit te spelen en binnenlandse kritiek knalhard neerslaat. En dat nog altijd nauw verwoven is met het Chinese bedrijfsleven.

Een “fase 1 akkoord” in de zgn Amerikaans-Chinese handelsoorlog zal nu naar verluidt in December 2019 plaatsvinden. Dat akkoord zal trouwens niet de wortels van het wantrouwen tegenover China in de VS wegnemen en vice versa, noch het Chinese of Amerikaanse nationalisme inperken. Rond die tijd zullen ook de Europese landen hun finale beslissing over de 5G uitrol dienen te nemen. En wordt natuurlijk bekend of ASML zijn EUV apparatuur naar China mag uitvoeren…

December belooft een heet maandje te worden…