illustration copyright © Hanna Barczyk. No copyright infringement intended. All rights belong to their respective copyright owners.

18 December 2019_Afgelopen week is door de Trump met veel bombarie het fase 1 “historische handelsakkoord” met China aangekondigd. De Amerikaanse President heeft behoefte aan positief nieuws nu de 2020 verkiezingscampagne voor de deur staat. De details van het akkoord dat kennelijk 86 pagina’s beslaat weten we een week nadien nog steeds niet, de finale tekst is nog niet klaar en getekend… De Amerikaanse regering heeft in ieder geval een Chinese toezegging over de import van meer agrarische produkten (=verdubbeling van de huidige import!), waar het Trump persoonlijk vooral om te doen is geweest. Ook worden de door hem vooraangekondigde extra heffingen op Chinese goederen vooralsnog opgeschort en eerder ingestelde heffingen verlaagd. China heeft ook eerder aangekondigde vergeldingstarieven uitgesteld. Een groot aantal tarieven blijft echter nog van kracht…Een fase 2 akkoord is niet in zicht.

Fase 1 handelsakkoord

China zegt in het akkoord zich ook bereid te verklaren om (eindelijk!) gehoor te geven aan eerdere beloftes om buitenlandse bedrijven niet langer te dwingen om technologie en know-how te transferen naar Chinese ondernemingen in ruil voor markttoegang. Daarnaast hebben de Chinezen zich gecommiteerd om meer en zwaardere juridische maatregelen ter bescherming van copyrights en patenten in te stellen, inclusief voorschriften ter bestrijding van on-line inbreuk op copyright en on-line aanbod van namaak goederen. De deal belooft ook meer toegang voor de Amerikaanse financiële sector tot de Chinese markt.

Hoe het fase 1 akkoord precies zal worden geïmplementeerd en gecontroleerd is nog niet echt duidelijk, maar regelmatige bilaterale consultaties zullen nodig zijn. De Amerikaanse regering heeft bij monde van handelsvertegenwoordiger Lighthizer al laten weten dat het succes van de deal geheel van China afhankelijk is. M.a.w. mocht het akkoord in fase 1 al in de soep lopen, dan zal dit geheel aan Beijing te wijten zijn.

Het akkoord adresseert niet de fundamentele geschillen die aan deze “handelsoorlog” ten grondslag liggen. De Chinezen hebben zich niet hoeven te verplichten tot een hervorming van hun centraal geleide economie of van de nauwe relatie tussen overheid en bedrijven of tot een verregaande liberalisering van hun markt. Terwijl de aandelenmarkten het nieuws natuurlijk juichend hebben ontvangen, is de reactie van het Amerikaanse Congres eigenlijk vrij lauw te noemen. Er is momenteel slechts één onderwerp dat de elkaar bestrijdende en bekvechtende Democraten en Republikeinen verenigd: China. In het Congres bestaat een consensus dat China een gevaar vormt voor de Amerikaanse nationale veiligheid. Men is druk in de weer om maatregelen te nemen die zorgen voor een aanpassing van de economische en politieke banden met de Volksrepubliek.https://www.mijngroeve.nl/nl/geschiedenis/het-westen-en-china-verdere-escalatie/

Botsing der systemen

De #1 en #2 economieën in de wereld kennen totaal verschillende economische en politieke systemen: de door de Staat geleide Volksrepubliek wordt met ijzeren vuist geregeerd door een communistische partij onder leiding van een almachtige president: tot 1989 werd zo’n partij in het Westen nog gezien als de aartsvijand van de Westere democratie. Na de val van de muur heeft de CCP in het Westen lang het voordeel van de twijfel gekregen, daar ze in tegenstelling tot de vroegerer Russische communistische partij meer bereid was/leek het land open te stellen en te moderniseren. Maar in het Amerikaanse Congres leeft inmiddels sterk het gevoel dat de CCP onder de autoritaire, voor het leven benoemde, president Xi Jinping niet bereid is om het land verder economisch en politiek te hervormen, maar met haar lange termijn strategie louter tot doel heeft de wereld haar eigen systeem, spelregels en waarden op te leggen… Amerika, kortom, maakt zich op voor een langdurige strijd met het autoritaire staatskapitalistisch systeem van China. https://www.mijngroeve.nl/nl/geschiedenis/america-first-vs-china-first-2/

Onder druk van het Congres is het Amerikaanse ministerie van EZ druk bezig om, slechts een week na het “fantastische handelsakkoord”, een 5 punten lijst te voltooien die moet voorkomen dat gevoelige technologieën (denk aan quantum computing, 3D printing) in handen van rivaliserende mogendheden vallen. De huidige lijst gaat het Congres eigenlijk niet ver genoeg. Het wil dat deze lijst ook met internationale instanties en organen wordt gedeeld zodat ze niet alleen door Amerika maar ook overzee door andere Westerse, Zuid-Koreaanse en Japanse bedrijven worden toegepast. En zoals bekend, Huawei is al eerder door zowel Republikeinen als Democraten tot “persona non grata” verklaard. De Chinese CFO van het bedrijf staat nog immer onder huisarrest in Canada, ondanks dat fenomenale fase 1 handelsakkoord…

Interessant om te weten is tevens dat tijdens de laatste bijeenkomst van de lidstaten van “the Wassenaar Arrangement” in Wenen eerder deze maand de lijst met daarop verschillende soorten halfgeleiders en halfgeleider-apparatuur (incl EUV lithografische apparatuur van ASML) die als zgn dual-use goederen (= civiele produkten die voor militaire doeleinden gebruikt kunnen worden) te boek staan reeds verder is uitgebreid. Deze produkten vereisen een speciale export licentie van Westerse overheden. China is geen lid van het Wassenaar akkoord. ASML’s business met China zal vermoedelijk nog meer onder de Amerikaanse loep komen te liggen…al horen we vanuit de Nederlandse overheid natuurlijk niks over wel of niet verstrekte exportlicenties aan ASML voor de uitvoer van de meest geavanceerde lithografische appatuur naar SMIC, de pure-play foundry in China.https://www.mijngroeve.nl/nl/geschiedenis/taiwan-gevangen-temidden-van-de-geopolitieke-technologie-oorlog/

Europa en China

In Europa is een consensus over China of een China strategie ver te zoeken. Meest symbolisch is wel dat Duitsland nu bijna in een regeringscrisis verkeert over de 5G uitrol en het Huawei dilemma. Ik heb in mijn blog al eerder gewezen op de groeiende kritiek in CDU/CSU (Unionsfractie) op de houding van Merkel in deze kwestie. https://www.mijngroeve.nl/nl/geschiedenis/duitsland-twijfelt-nu-ook-over-deelname-van-huawei-aan-5g-uitrol/ https://www.mijngroeve.nl/nl/geschiedenis/5g-uitrol-merkels-hoofdpijn/ Anders dan in Nederland willen de Duitse politieke partijen dat het parlement uiteindelijk over het karakter van de 5G uitrol beslist. Leden van die Unionsfractie zijn met leden van die andere regeringsfractie, de SPD, aan de gang gegaan om een motie voor te bereiden die Huawei volledig van deelname (zowel in de kern als de periferie van het 5G netwerk) zou uitsluiten.

Merkel

Merkel heeft haar partijgenoten teruggefloten en werkt nu met de Unionsfractie aan een eigen voorstel dat haar rebellerende partijgenoten en coalitie-genoot SPD tevreden moet stellen. Maar pas in het Nieuwe Jaar zal duidelijk worden wat dat compromis gaat behelsen. En of het andere partijen in de Bondsdag zoals de Groenen en FDP, die zich al uitdrukkelijk tegen Huawei hebben uitgesproken, zal kunnen bevredigen. Merkel heeft ook nog in een ander opzicht met Amerikaanse druk te maken: het Amerikaanse Congres heeft ook sancties voorgesteld tegen personen/bedrijven die betrokken zijn bij het gaslijnproject met Rusland ter waarde van zo’n $10 miljard dollar, Nord Stream 2. Hoe Merkel denkt al deze Amerikaanse druk te kunnen weerstaan en een verenigde – door Duitsland zo gekoesterde- NATO, te kunnen behouden door tegelijkertijd Huawei als ook Nord Stream te omarmen, is mij niet geheel duidelijk…

Het lijkt er op dat Merkel zich er bij zal moeten neerleggen dat de meerderheid van het Duitse parlement sowieso niet wil dat Huawei apparatuur in de kern van het network zal worden ingezet. Wat betreft de periferie, ook hier zal in ieder geval de rol van Huawei worden teruggedrongen: naar verluidt mag volgens het compromis voorstel van de Unionsfractie in 2025 maximaal nog 30% van het RAN netwerk in handen zijn van een buiten-Europese leverancier: in Duitsland maakt Huawei momenteel zo’n 70% van het 4G netwerk uit.

Telefonica, een van de telecom operators betrokken bij de 5G uitrol in Duitsland, heeft zich gister gehaast om te zeggen dat het de aankoop van Huawei drastisch zal reduceren voor de kern van het Duitse netwerk, nadat het vorige week nog uitdrukkelijk liet weten dat de Chinese telecom gigant haar geprefereerde kandidaat was. In afwachting van politieke helderheid in de Bondsdag heeft Deutsche Telekom, een belangrijke afnemer van Huawei, de aanschaf van Chinese apparatuur voorlopig stop gezet. De 5G uitrol in Duitsland zal zeker vertraging oplopen. Net zoals vele andere Europese landen ging oorspronkelijk onze Oosterbuur vooral prat op het feit dat het als “snelste, eerste” etc een volstrekt veilig 5G netwerk zou invoeren…

De Chinese overheid laat zich niet onbetuigd: de Chinese ambassadeur in Berlijn heeft al gedreigd dat bij uitsluiting van Huawei, China de import en aankoop van Duitse auto’s zal herzien. Oh jee, heeft Trump ook al niet gedreigd met maatregelen tegen de import van Duitse auto’s? Die arme Merkel… Ook andere Europese landen die overwegen Huawei uit te bannen krijgen de wind van voren van de Chinese overheid. Zo worden de nietige Faroe eilanden het Chinese vuur aan de schenen gelegd: bij uitsluiting van Huawei kan de eilandengroep fluiten naar het in het vooruitzicht gestelde vrijhandelsverdrag met China..

5G uitrol in Europa

Hoe zit het met overige Europese landen? Alle Eurose lidstaten is door het Europese agentschap van cybersecurity op het hart gedrukt zich in ieder geval niet afhankelijk te maken van één leverancier. Verder ligt er natuurlijk de Europese risiko-analyse met allerlei aanbevelingen voor de lidstaten https://www.mijngroeve.nl/nl/geschiedenis/eindelijk-de-5g-risico-analyse-van-de-eu/ Onduidelijk is in hoeverre indivuele lidstaten zich aan die adviezen zullen/willen gaan houden.

Frankrijk boycot Huawei niet bij voorbaat, maar de telecom operators aldaar moeten toestemming vragen voor hun 5G projecten aan de Franse overheid, die zich het recht voorbehoudt om “op grond van nationale veiligheid bepaalde leveranciers uit te sluiten.” Huawei’s lot ligt in handen van de ANSSI, Frankrijk’s cybersecurity agency, die “case by case” de overheid zal adviseren..We kijken ook erg uit naar de beslissing van ex-Europeaan Boris Johnson, die als burgemeester van London Huawei met open armen onthaalde. Durft hij Trump te trotseren die hem heeft verteld de banden met Huawei te verbreken of anders het einde van de wederzijdse samenwerking van de veiligheidsdiensten te riskeren? Johnson zal hoogstwaarschijnlijk Huawei minimaal van de kern van het netwerk uitsluiten.

Italië : ligt in bed met zowel Huawei en ZTE en is grote fan van Xi Jinping’s Belt and Road Initiative, maar zegt de nationale veiligheid niet uit het oog te zullen verliezen. België : het thuisland van de EU en de NATO. Is recentelijk opgeschrikt door een cyberattack op de handelsdelegatie naar China. Heeft de veiling van frequenties nu tot volgend jaar uitgesteld nadat in politieke kringen de vrees is gegroeid t.o.v. Huawei en ZTE. Griekenland: de veiling van frequenties staat pas voor eind 2020 gepland, maar de Grieken staan onder zware Chinese druk, met Chinese bedrijven als grootste investeerder in de Zuid-Europe economie, in het bijzonder in de haven Piraeus.

Hongarije: zwaar verliefd op Huawei. Het Chinese bedrijf zal deel uitmaken van de kern en periferie van het netwerk als het aan de huidige regering ligt. Op de Balkan, in het bijzonder Servië, zal Huawei geen strobreed in de weg worden gelegd. In Belgrado overwegen regeringsfunctionarissen zelfs om Huawei te betrekken bij het opzetten van de cloud infrastructuur voor een groot datacentrum.

Noorwegen en Nederland

In het oog springend is de benadering van Noorwegen: Telenor heeft net Ericsson als belangrijkste 5G technologie leverancier gekozen en besloten om Huawei’s 4G apparatuur volledig uit te faseren in maximaal 5 jaar na een meer dan 10-jarige samenwerking. Twee kleinere operators Ice & Telia hebben al eerder hun zinnen op Nokia en Ericsson gezet. Ben benieuwd of dat repurcussies voor Noorwegen zal hebben: de diplomatieke relaties met Noorwegen werden in 2016 hersteld na een 6-jarige bevriezing als gevolg van het feit dat in 2010 de Chinese politieke gevangene Liu Xiabo de Nobelprijs van de Vrede won na door het Noorse parlement te zijn voorgedragen. Liu Xiabo kwam in Chinees gevangenschap om het leven.

Het Nederlands kabinet, en met name premier Rutte, houdt zich zoveel mogelijk afzijdig van het China debat. Wellicht heeft het er mee te maken dat hij zich geneert voor het feit dat hij zich eerder zo heeft laten inpalmen door de Chinese telecomgigant. https://www.mijngroeve.nl/nl/sport/ajax-huawei/Hij moet zich nu onder Amerikaanse druk in allerlei bochten wringen, waarbij het kabinet tegelijkertijd tracht China niet publiekelijk voor het hoofd te stoten. Maar de recent uitgevaardigde Algemene Maatregel van Bestuur m.b.t. de 5G uitrol lijkt geen plaats in te ruimen voor Huawei in de kern van het netwerk, al blijft de Nederlandse bevolking in het ongewis over de details van deze AMvB. https://www.mijngroeve.nl/nl/geschiedenis/de-kogel-is-door-de-kerk-huawei-uit-de-kern-van-het-nederlandse-5g-netwerk/

Hij, minister Blok en Staatssecretaris Keijzer hebben geluk dat ze nauwelijks in de Tweede Kamer of door de media worden ondervraagd over hun China strategie of over de 5G uitrol. https://www.mijngroeve.nl/nl/geschiedenis/europa-china/ KPN is al bezig Ericsson’s zendmasten(apparatuur) in de zgn periferie te vervangen door Huawei. Vodafone/Ziggo gebruikt naar eigen zeggen alleen Ericsson in 5G. T-mobile, de andere telecom operator actief in Nederland en dochterbedrijf van Deutsche Telekom, is voor zover mij bekend sterk afhankelijk van Huawei. Het is nog steeds niet erg duidelijk wat Nederland staat te wachten met de 5G uitrol… De details blijven mistig…Misschien is dat de Rutte strategie?

PS; op 18 december 2019 ontvangt de dochter van de in Chinees gevangenschap levende Oeigoerse academicus Ilham Tothi de Sachorov prijs uit handen van het Europees Parlement. Terwijl Europese staatshoofden zoals Merkel en Rutte hun uiterste best doen om China niet voor het hoofd te stoten, heeft het EP met deze award een duidelijk statement afgegeven. Het Chinese mensenrechtenvraagstuk, in het bijzonder de situatie in Xinjiang en Hong Kong, lijkt in 2020 een grotere rol te gaan spelen in de Westerse houding tegenover en beoordeling van de Volksrepubliek.